Recensie: Leefstijlgeneeskunde in de praktijk

Ken je het “Handboek leefstijlgeneeskunde”? Bijna 3 jaar later is er nu een vervolg van dezelfde uitgever: “Leefstijlgeneeskunde in de praktijk, praktische handleiding voor de zorgprofessional”. Dit boek biedt een mooi en compleet overzicht van leefstijlfactoren, leefstijlinterventies en gespreksinstrumenten, maar voor een praktische handleiding is het toch ook heel theoretisch.

Hoge informatiedichtheid

Het boek is gericht op alle zorgprofessionals: van medisch specialisten, huisartsen en praktijkondersteuners, tot paramedici, verpleegkundigen en leefstijlcoaches. De auteur,  Marjolein Streur-Kranenburg, is leefstijlcoach, gezondheidswetenschapper, docent leefstijlcoaching en wetenschapsjournalist. Streur schrijft kort en krachtig met een hoge informatiedichtheid. In combinatie met de sobere opmaak – volle pagina’s, een klein lettertype, weinig tot geen beeld, een numerieke indeling in paragrafen (zoals 12.7.3 en 14.3.4) en literatuur aan het einde van elk hoofdstuk – leest het boek meer als een studieboek dan als praktische handleiding. Verwacht dus geen boek dat je even lekker snel uitleest, maar neem de tijd om de informatie tot je te laten doordringen.

Leefstijlfactoren

Het boek bestaat uit 4 delen. Het eerste deel is de inleiding, met antwoord op de vraag waarom leefstijlgeneeskunde een plek verdient binnen de gezondheidszorg. In het 2^e deel passeren alle leefstijlfactoren de revue: voeding, beweging, stress en ontspanning, slaap en biologische klok, roken en alcohol, sociale verbinding en zingeving. Al deze leefstijlfactoren worden uitgebreid beschreven met veel theoretische achtergrond. Aan het einde van elke leefstijlfactor staat telkens een kort overzicht van praktische tools om toe te passen bij individuele coachees zoals eet-, beweeg-, stress-, slaap-, alcohol- en dankbaarheidsdagboeken, trainingsprogramma’s, mindfulnessoefeningen en een netwerkcirkel. In omvang neemt dit deel ongeveer de helft van het boek in.

Gesprekstechnieken

In het derde deel komen gedrag en gespreksvoering aan bod. Hier gaat het eerst over fases van gedragsverandering, over kleine stapjes en over implementatie-intenties. Diverse modellen krijgen uitleg zoals het IJsbergmodel van McClelland, het GROW-model (Goal, Reality, Options en Will) en de reddersdriehoek. Daarna komen gesprekstechnieken aan bod, waaronder het 5A-model (Achterhalen, Adviseren, Afspreken, Assisteren, Arrangeren), dat wordt aangeraden om in de spreekkamer het gesprek aan te gaan en het Very Brief Advice, dat voor stoppen met roken is ontwikkeld en in de praktijk eenvoudig is toe te passen door huisartsen. Ook het Leefstijlroer en het spinnenweb van Positieve Gezondheid worden besproken als instrumenten om het gesprek over leefstijl met patiënten te vergemakkelijken.

In de spreekkamer

Pas helemaal aan het eind, in het 4^e deel, wordt het boek praktischer. Jammer dat dit deel veruit het kortste deel is en slechts 24 van de totaal 242 pagina’s telt. Hier staat een overzicht van erkende interventies en inspirerende initiatieven, zoals Keer Diabetes2 Om, Gezond Dorp, Fit4Surgery, 2diabeat en leefstijlloketten in ziekenhuizen. Vervolgens komen 9 zorgprofessionals aan het woord over hoe zij leefstijlgeneeskunde in de praktijk brengen. Hier lees je interessante praktijkverhalen van een aantal huisartsen, specialisten, een apotheker en een bedrijfsarts. Ze vertellen hoe ze leefstijl toepassen in hun praktijk, waar ze tegenaan lopen en wat het hun patiënten én henzelf oplevert. Deze interviews zijn – zonder foto’s van de geïnterviewden en zonder aansprekende opmaak – aan het einde van het boek achter elkaar geplakt. Een gemiste kans om het boek aantrekkelijker en toegankelijker te maken, want eigenlijk is dit het meest aansprekende, inspirerende en lekkerst leesbare deel van het boek.

Gratis e-book en extra’s

Achterin het boek staat een code, waarmee je gratis toegang krijgt tot de online versie van het boek. Hier kun je ook extra’s downloaden, zoals een lijst met kernwaarden, die in het boek bij het onderdeel zingeving aan bod komt. Ook staan er diverse dagboeken (stress-, slaap-, eet-, beweeg- en alcoholdagboek), die je kunt downloaden. Heel handig als je deze door je coachees wilt laten invullen.

Leefstijlgeneeskunde in de praktijk. Praktische handleiding voor de zorgprofessional. Marjolein Streur-Kranenburg, Bohn Stafleu Van Loghum, ISBN, 242 pagina’s, € 49,95