Recensie: De Voedingswaardewijzer

Een overzichtelijke gids met een gedetailleerde weergave van voedingswaarden van meer dan 800 voedingsmiddelen. Deze ondertitel geeft een treffende samenvatting van de inhoud van het boek “De Voedingswaardewijzer” van voedingskundige Juglen Zwaan. De visuele presentatie is mooier dan alternatieve uitgaves op dit gebied, maar die bevatten wel bijna 2 tot 3 keer zoveel voedingsmiddelen en zijn een stuk voordeliger in aanschaf.

Naslagwerk in boekvorm

Voor wie de voedingswaarde van producten wil weten, zijn er online mogelijkheden als NEVO-online en Mijn Eetmeter, die ook als app beschikbaar is. Toch kan het handig zijn voor jezelf en je cliënten of patiënten om een naslagwerk in boekvorm te hebben. De auteur, Juglen Zwaan, zocht naar een boek als De Voedingswaardewijzer, maar ontdekte naar eigen zeggen dat het nog niet bestond. Daarop besloot hij dit boek zelf te gaan maken. Zwaan is spreker en schrijver over voeding en gezondheid. Hij studeerde Voeding en Gezondheid aan de Open Universiteit en Nutrition Science aan Stanford.

Alternatieve uitgaves

In De Voedingswaardewijzer staat per voedingsmiddelengroep – van aardappelen tot vleeswaren – de voedingswaarde van 800 alledaagse voedingsmiddelen. De gehaltes aan macro- en microvoedingsstoffen worden daarbij zowel per 100 gram als per verstrekkingseenheid  weergegeven. ‘Nooit eerder verscheen er zo’n uitgebreid en compleet boek met visuele presentaties van de voedingswaarden’, staat op de achterkant van het boek. Wat uitgebreidheid betreft, ben ik het daar niet mee eens. Zo bevat de Eettabel van het Voedingscentrum meer dan 2.300 voedingsmiddelen, dus bijna 3 keer zoveel. Wel worden in de Eettabel alleen kilocalorieën, eiwit, koolhydraten, suikers, vet, verzadigd vet, voedingsvezels en zout weergegeven en alleen per verstrekkingseenheid en niet ook per 100 gram. De Nederlandse voedingsmiddelentabel van het Voedingscentrum bevat ook gehaltes aan vitamines en mineralen, maar alleen per 100 gram. Hierin staan circa 1.500 voedingsmiddelen, dus bijna 2 keer zoveel. Beide uitgaves zijn een stuk goedkoper (€ 8,95 per stuk).

Mooie vormgeving

Toegegeven: de visuele presentatie van De Voedingswaardewijzer is stukken mooier. Waar de uitgaves van het Voedingscentrum redelijk kale tabellen bevatten, heeft Zwaan de voedingswaarde per product in 4 compacte tabellen gegroepeerd met macronutriënten, vitamines, mineralen en carotenoïden. Voor een nog duidelijker beeld staat er telkens een kleine foto van het product bij.

ADH

Hoeveel men van een bepaalde voedingsstof binnenkrijgt, is visueel zichtbaar gemaakt met een percentagebalk, waarin staat hoeveel procent van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) een voedingsstof per portie van het product bevat. Dat ziet er duidelijk uit voor “gezonde” voedingsstoffen als vitamines, mineralen, vezels en omega-3 vetzuren. Maar zo’n percentagebalk staat bijvoorbeeld ook bij de hoeveelheid kcal, suiker, verzadigd vet, natrium en cholesterol. Dit kan lezers de indruk geven dat meer hiervan beter is. Weliswaar is de kleur van de balk voor voedingsstoffen die zo min mogelijk genuttigd moeten worden grijs in plaats van groen, maar dat geldt ook voor stoffen waar geen ADH voor beschikbaar is, zoals bèta-caroteen. En visueel is het onderscheid tussen beide kleuren niet heel groot. Vreemd is het bovendien dat natrium een groene balk heeft, terwijl de zoutinname toch verminderd zou moeten worden.

Food Value Score

Naast alle voedingswaarden vermeldt Zwaan ook verschillende scores van de producten, zoals de NutriScore en van sommige – maar zeker niet alle – voedingsmiddelen ook de Glycemische Index (GI) en Glycemische lading (GL). Daarnaast ontwikkelde hij een eigen score voor de nutriëntdichtheid van voedingsmiddelen: de Food Value Score (FVS). De FVS houdt niet alleen rekening met calorieën, suiker, zout en vet, maar kijkt ook naar de aanwezigheid van vitamines, mineralen en fytonutriënten in voedingsmiddelen. Bovendien wordt er rekening gehouden met de balans tussen gezonde en ongezonde voedingsstoffen zoals verzadigd versus onverzadigd vet, suiker versus vezels en natrium versus kalium. Daarnaast is er extra aandacht voor nutriënten waar westerlingen volgens Zwaan vaak een tekort aan hebben, zoals kalium, vitamine D en E, omega-3 vetzuren, jodium en magnesium. Deze wegen zwaarder mee in de berekening, die overigens niet in het boek wordt gedeeld. Het resultaat is een getal tussen 0 en 100, waarbij Zwaan adviseert om producten met een score onder 30 zoveel mogelijk te vermijden. Producten tussen 30 en 70 kunnen met mate worden geconsumeerd en producten met scores boven 70 zijn dusdanig voedzaam dat ze voldoende op het menu mogen. Enkele voorbeelden: volkorenpasta scoort 76, tegenover witte pasta met een FVS van 40. Volkorenbrood heeft een FVS van 71, bruin brood van 37 en wit brood scoort 33. Klinkt logisch. Minder logisch vind ik dat koffie, net als kraanwater, een 74 scoort, maar thee slechts 51. Volle en halfvolle yoghurt scoren beide 74, terwijl magere yoghurt een score van 62 heeft. Bij melk is de score het hoogst van de halfvolle variant (53) gevolgd door volle melk (51) en als laatste magere melk (40). Beetje bizar is tenslotte dat moedermelk een FSV van slechts 37 heeft.

De voedingswaardewijzer. Een overzichtelijke gids met gedetailleerde weergave van de voedingswaarden van meer dan 800 voedingsmiddelen. Juglen Zwaan, aHealthylife BV, ISBN 9789083317908, 496 pagina’s, € 35,-