Extra maatregelen tegen overgewicht nodig

Experts op het gebied van preventie en leefstijl hebben op verzoek van het RIVM 10 maatregelen voorgesteld om overgewicht verder terug te dringen. Het varieert van gezonde voeding goedkoper maken tot aan een suikertaks. Zonder dit soort extra maatregelen zijn de ambities uit het Nationaal Preventieakkoord volgens het RIVM niet haalbaar.

RIVM-rapport

Het Nationaal Preventieakkoord uit 2018 was ambitieus: in 2040 zou nog maar 38 procent van de volwassenen overgewicht hebben. Vlak na het uitkomen schatte het RIVM al in dat de afspraken uit het akkoord niet genoeg zouden zijn om de ambities te halen. Op verzoek van het ministerie van VWS heeft het RIVM daarom nu onderzocht welke extra maatregelen ingezet kunnen worden om de doelstellingen wel te halen. Hiervoor zijn experts van diverse universiteiten en kennisorganisaties geraadpleegd. Hun kennis is door het RIVM gebundeld in een rapport met daarin een voorstel voor 10 maatregelen tegen overgewicht.

10 maatregelen overgewicht

1. Gezonde voeding goedkoper maken, door bijvoorbeeld geen BTW te heffen op producten uit de Schijf van Vijf.
2. Het aantal verkooppunten van fastfood verminderen.
3. Een suikertaks invoeren voor frisdrank en andere producten met toegevoegde suikers.
4. Het aandeel Schijf van Vijf producten in reclame-uitingen verhogen en marketing van producten buiten de Schijf van Vijf verbieden (ook in supermarkten).
5. Water overal (in restaurants en kantines) gratis serveren.
6. Snoepautomaten verbieden op publieke plekken zoals (hoge)scholen, universiteiten en ziekenhuizen.
7. Het beweeggedeelte van de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) vergoeden, in elk geval voor mensen met een minimum inkomen.
8. “True pricing” toepassen; dit betekent dat kosten met betrekking tot gezondheid en milieu in de prijs van voeding worden doorberekend.
9. Belasting heffen op ultra-bewerkt voedsel.
10. Met werkgevers afspraken maken over een gezond voedingsaanbod op de werkplek en over bewegen op de werkvloer.

Alcohol en roken

Het Nationaal Preventieakkoord is niet alleen gericht tegen overgewicht. Er zijn ook afspraken gemaakt om roken en problematisch alcoholgebruik terug te dringen. De ambitie om het aantal volwassen rokers naar minder dan 5 procent te laten dalen in 2040 is volgens het RIVM haalbaar met de afspraken uit het akkoord. Maar, net als voor overgewicht, zijn voor alcoholgebruik extra maatregelen nodig om de ambities te halen. Daarom is er ook een voorstel voor 10 maatregelen tegen problematisch alcoholgebruik.

10 maatregelen problematisch alcoholgebruik

1. Een wettelijke minimum prijs voor alcohol invoeren.
2. De accijns op alcoholhoudende dranken geleidelijk verhogen zodat de prijs van alcoholhoudende drank hoger wordt dan van alcoholvrije drank.
3. Brouwers laten stoppen met hun alcoholmarketingactiviteiten richting besturen van (studenten)verenigingen en alleen reclame laten maken voor alcoholvrij in de (studenten)horeca.
4. Een algeheel verbod invoeren op marketing van alcoholhoudende dranken en alcoholvrije alternatieven (inclusief sluikreclame).
5. Sport- en culturele verenigingen niet meer afhankelijk laten zijn van de verkoop van alcohol, bijvoorbeeld door verhoging van subsidies.
6. Verbod op aanbiedingen van alcoholhoudende drank.
7. Alcohol alleen in slijterijen verkopen.
8. Universiteiten en hoger onderwijsinstellingen (hbo’s) alcoholbeleid laten ontwikkelen en implementeren. Hierin wordt onder andere aandacht besteed aan alcoholverkoop en -marketing.
9. Artsen de gezondheidseffecten van alcohol vaker richting hun patiënten laten communiceren. In hun opleiding aandacht besteden aan de gevolgen van alcoholgebruik.
10. Alcoholmarketing in de supermarkt verbieden.

Haalbaarheid

Er is in dit onderzoek niet gekeken naar de haalbaarheid van de voorgestelde maatregelen, bijvoorbeeld of er genoeg geld of draagvlak is. Daarnaast is een doorrekening van de maatregelen nodig om te bepalen in hoeverre de ambities uit het Nationaal Preventieakkoord hiermee wel binnen bereik komen.

Overeenkomst met Raad voor Volksgezondheid & Samenleving

De door het RIVM voorgestelde maatregelen lijken sterk op de maatregelen die de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) bijna gelijktijdig adviseert om gezondheidsachterstanden tegen te gaan. Ook het RVS stelt een suikertaks, btw-verlaging op gezond eten, een verbod op reclame voor ongezond voedsel en minder fastfood verkooppunten voor.

Bron: RIVM