De microbemens – het belang van het onzichtbare leven

Boeken over onze darmen en het microbioom zijn ”hot”, dat bewijst het laatste rijtje boeken in onze rubriek "Verschenen". Het meest recent is het boek ”De microbemens” van Remco Kort, moleculair wetenschapper en microbioloog bij TNO. Hij is een van de grondleggers van Artis-Micropia, het microbenmuseum in Amsterdam.

Missionaris

Kort is duidelijk een liefhebber, zo verraadt zijn eerste zin: ‘Te lang heb ik als microbioloog aan moeten zien hoe de microben door de mensen zijn verguisd.’ Hij ziet het alszijn missie om micro-organismen uit het verdomhoekje te halen. Neem zijn rol als missionaris gerust vrij letterlijk, want aan het eind van het boek vraagt hij zelfs de katholieke kerk om een “imprimatur”, een stempel van goedkeuring en erkenning voor dit boek en de wereld van de microben.

Microben

Microben is in dit boek de verzamelnaam voor alle levende wezens die zo klein zijn dat we niet kunnen zien met het blote oog. Bekendste voorbeelden zijn bacteriën, schimmels en algen. Volgens Kort lijken wij meer op bacteriën dan we zouden denken. Bacteriën kunnen voeding tot zich nemen, zich aanpassen aan de omgeving en ze kennen een primitieve vorm van seks door uitwisseling van DNA. Ons lichaam is de gastheer voor bacteriën en in ruil daarvoor helpen ze met de spijsvertering, maken ze vitamines en regelen ze ons immuunsysteem. In het boek worden de meest favoriete pleisterplaatsen voor bacteriën besproken, zoals de vagina, de mond, de darmen en de huid. Kort vertelt zelfs wat er gebeurt als de gastheer overlijdt en de microben ons lichaam gaan ontbinden.

Schoolmeester

De toon van het boek is die van een schoolmeester die heel aanstekelijk vertelt over zijn lievelingsonderwerp. Het lijkt ook een beetje op een schoolboek, door de vele illustraties die de tekst verduidelijken. Het staat vol leuke weetjes, cijfers en rare feitjes. Zo wist ik niet van het bestaan van de ‘wimpermijt’ die ’s nachts actief is en over ons gezicht kruipt om te paren met soortgenoten. Yuk!

Slaaf

Volgens Kort is de vraag in hoeverre de bacteriën invloed uitoefenen op ons gedrag, zoals het reguleren van onze eetlust of de lust tot tongzoenen. Tongzoenen? Ja, want de bacterie Lactobacillus reuteri heeft een stimulerend effect op de oxytocine-afscheiding. Oxytocine, het knuffelhormoon dat de verbinding tussen mensen stimuleert. Je kunt je afvragen of wij ons eigen leven leiden, of dat wij slechts een slaaf zijn van de microben in ons lichaam.
Interessant zijn verder de stukken over fermentatie, antibiotica en de inzet van goede bacteriën als geneesmiddel.

Missie geslaagd

Met alle mooie verhalen en duidelijke voorbeelden maakt Remco Kort mij enthousiast over het fascinerende onzichtbare leven in ons en om ons heen. Zijn missie is dus geslaagd. Al is mijn blik op mijn wimpers daarmee ook voor altijd veranderd…

De microbemens. Het belang van het onzichtbare leven. Remco Kort. Atheneum-Polak&Van Gennep, 2017, ISBN 9789025306922, 240 pagina’s, € 19,99