Recensie: Het langlevendieet

Voeding is de belangrijkste factor waarover je zelf controle hebt in kwesties als levensverwachting, ernstige ziekten en een vitale of juist kwetsbare oude dag. Dat is de stellige overtuiging van de Italiaans-Amerikaanse wetenschapper dr. Valter Longo. Op basis van de huidige stand van de wetenschap heeft hij het “Langlevendieet” ontwikkeld. Dit bestaat voor bijna 100 procent uit plantaardige voedingsmiddelen en vis.

Veroudering als centrale risicofactor

Longo doet al meer dan 25 jaar onderzoek naar het verband tussen veroudering, voeding, ziekte en gezondheid en is directeur van het Longevity Institute van de University of Southern California. Hij is in 2018 door Time Magazine uitgeroepen tot één van de meest invloedrijke mensen in de gezondheidszorg. Zijn aanpak wijkt af van veel andere boeken over voeding, omdat hij zich niet richt op het bereiken van een gezond gewicht of op specifieke ziekten. Hij ziet veroudering als centrale risicofactor voor alle ernstige aandoeningen als kanker, hart- en vaatziekten en diabetes type 2. Longo: ‘Daarom is het slimmer om veroudering aan te pakken dan om te proberen ziekten een voor een te voorkomen en te behandelen.’ Het Langlevendieet activeert volgens Longo het sluimerende vermogen van het lichaam om zichzelf te genezen, beschermen, regenereren en verjongen en daarmee kun je veroudering uitstellen en ziekten voorkomen.

5 Pijlers

Longo stelt dat zijn dieet gebaseerd is op 5 verschillende typen van wetenschappelijk onderzoek, de 5 pijlers genoemd: fundamenteel onderzoek (bijvoorbeeld dierstudies) epidemiologisch onderzoek, klinische studies, onderzoek onder 100-plussers en onderzoek van complexe systemen. Andere diëten zijn volgens hem gebaseerd op slechts 1 of 2 pijlers, ook het mediterrane dieet. Hij stelt: ‘Het is onwaarschijnlijk dat dieetkeuzes die worden gemaakt op basis van alle 5 pijlers, nog door nieuwe bevindingen zullen worden weerlegd of grote veranderingen ondergaan.’ Toch claimt hij hiermee meer onderbouwing voor zijn dieet dan hij wetenschappelijk gezien hard kan maken. Zo geeft hij zelf toe dat er nog geen gerandomiseerde klinische studie (RCT) is uitgevoerd waarin het Langlevendieet wordt vergeleken met andere diëten. Longo is wel bezig met het opzetten van diverse studies met als uiteindelijke doel een RCT uit te voeren, maar zover is het nog lang niet. De onderbouwing is dus veel minder sterk dan hij doet voorkomen. Het is een vertaling van de resultaten van al het onderzoek dat tot nu toe is gedaan naar de praktijk. Zou je een andere wetenschapper vragen om zo’n vertaalslag te maken, dan kan er best een heel ander dieet uit voortkomen.

Tweeweeks menuplan

Het Langlevendieet bevat veel pure, onbewerkte producten die in de wetenschap algemeen als gezond worden beschouwd, zoals groenten, peulvruchten, noten, volkoren graanproducten, olijfolie en vis. Achterin het boek staat een tweeweeks menuplan, dat flink afwijkt van een gemiddeld Nederlands voedingspatroon. Hoewel nergens in het boek expliciet vermeld, zijn de porties groenten heel hoog. Dagelijks 600-800 gram, waarbij het grootste deel bij de lunch wordt gegeten. De lunch bestaat vaak uit gekookte groente (bijvoorbeeld spruitjes of andijvie) én een salade. Met fruit is hij wat minder scheutig: 1 stuks vers fruit of wat gedroogd fruit is volgens hem voldoende. Bij het avondeten staan 3 keer per week vis, schaal- of schelpdieren op het menu en de andere 4 dagen peulvruchten. Alleen het ontbijt met bijvoorbeeld 2 volkoren boterhammen met jam en koffie of thee is herkenbaar. Opvallend is verder het advies van Longo om ‘voor de zekerheid’ regelmatig een multivitamine met mineralen te slikken. Ook adviseert hij een visoliecapsule, wat gezien de hoge consumptie van vis overbodig lijkt.

Lage eiwitinname

Vlees komt niet voor in het Langlevendieet en andere dierlijke voedingsmiddelen als eieren, kaas en yoghurt worden alleen in beperkte mate geadviseerd aan 65-plussers die spiermassa, spierkracht en gewicht verliezen. Zij hebben iets meer eiwitten nodig, maar voor jongere mensen is 0,7 tot 0,8 gram eiwit per kg lichaamsgewicht voldoende volgens Longo. Hij is geen voorstander van een eiwitrijk dieet en baseert zich hierbij op laboratorium- en dierstudies die nadelen laten zien van een hoge eiwitinname, zoals activatie van de groeihormoonreceptor. Hierdoor nemen de insulinespiegels en de insulineachtige groeifactor 1 (IGF-1) toe, wat volgens Longo verband houdt met diabetes en kanker. Ook kunnen eiwitten, net als suikers, genen activeren die veroudering versnellen. Bij eiwitten gaat het om TOR-S6K-genen en bij suikers om PKA, een gen dat volgens Longo een centrale rol lijkt te spelen bij veroudering. Het Langlevendieet bevat daarom weinig suikers en eiwitten, maar juist veel goede vetten en complexe koolhydraten.

Vasten-nabootsend dieet

Naast het Langlevendieet adviseert Longo om 2 tot 4 keer per jaar te vasten. Hij heeft daarvoor een vasten-nabootsend dieet van 5 dagen ontwikkeld, dat 800 kcal per dag levert uit groenten, noten en olijfolie. Longo heeft een bedrijf opgericht dat speciale vastenproducten voor dit vastendieet verkoopt. Ze zijn prijzig: ruim 200 dollar voor 5 vastendagen en dat terwijl je dan juist weinig mag eten. Het wekt ook de indruk dat je het vastendieet niet zelf kunt samenstellen uit gewone voedingsmiddelen en supplementen. De opbrengst van de verkoop van de vastenproducten en ook van het boek doneert Longo aan een stichting die hij heeft opgericht en die onderzoek op het gebied van het Langlevendieet financiert. Dit soort belangenverstrengeling doet helaas wel wat afbreuk aan zijn boodschap, die hij op wetenschappelijk onderzoek baseert.

Het Langlevendieet. Langer leven met gezond eten. Valter Longo. Uitgeverij Nieuwezijds, ISBN 9789057125195, 278 pagina’s, € 20,-