Meer kalium voor nierpatiënten?

Kan kalium veilig worden gegeven aan nierpatiënten en leidt dit bij hen ook tot gezondheidswinst? Erasmus MC in Rotterdam onderzoekt met subsidie van de Nierstichting naar een goede zoutvervanger voor nierpatiënten. Volgens internist-nefroloog prof. Ewout Hoorn is kalium eerder goed dan slecht voor nierpatiënten. Maar de vorm van kalium is daarbij wel belangrijk.   

Zoutvervangers

Nederlanders eten te veel zout, en dat is een belangrijke oorzaak van hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten. Kaliumzouten hebben juist een bloeddrukverlagend effect. De industrie speelt hierop in met zoutvervangers, waarin natriumchloride voor een deel is vervangen door kaliumchloride.  

Kaliumverrijkt

In wetenschappelijk onderzoek is de gezondheidswinst van kaliumchloride als zoutvervanger al langer aangetoond. Zo hebben mensen bij langdurig gebruik van kaliumverrijkt zout (25 procent kaliumchloride, 75 procent natriumchloride) een lagere bloeddruk en minder vaak hart- en vaatziekten.  

Nierbeschermend effect

Maar zijn deze zoutvervangers ook geschikt voor nierpatiënten? Een belangrijke vraag omdat wereldwijd 1 op de 10 mensen nierschade heeft en die groep alleen maar groter wordt door de toename van welvaartsziekten. Nierpatiënten krijgen doorgaans een natriumbeperkt dieet geadviseerd, omdat dit onder andere helpt de resterende nierfunctie te beschermen. Je zou hierdoor denken dat kaliumzouten een uitkomst zijn voor nierpatiënten, ook omdat zij vaak een hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten hebben. Volgens Hoorn zijn er daarnaast ook aanwijzingen dat kalium een nierbeschermend effect heeft, waardoor dialyse of niertransplantatie uitgesteld of zelfs voorkomen kan worden. Helaas zit er aan gebruik van kalium een groot risico voor mensen met nierschade. Bij een verminderde nierwerking wordt kalium op een gegeven moment niet meer goed uitgeplast, en kan er een overschot aan kalium in het bloed ontstaat. Een te hoge kaliumspiegel in het bloed kan gevaarlijke hartritmestoornissen veroorzaken. 

Kaliumstudie

Om te onderzoeken of kalium veilig kan worden gegeven aan nierpatiënten en of het ook bij hen tot gezondheidswinst leidt, is Hoorn in 2017 samen met collega’s uit 3 andere UMC’s de “kaliumstudie” gestart. Hoorns nieuwe studie is een spin-off van dit onderzoek. In de kaliumstudie werd al gezien het geven van extra kalium veilig is bij de meeste nierpatiënten. Maar daarnaast is ook iets nieuws ontdekt, namelijk dat chloride leidt tot verzuring van het bloed en het bloeddrukverlagende effect van kalium doet afnemen. In de vervolgstudie gaan de onderzoekers daarom kijken wat chloride nu precies doet in de nierbuisjes. Ook gaan ze uitzoeken of chloride vervangen kan worden door bicarbonaat. Mogelijk is kaliumbicarbonaat een betere zoutvervanger voor nierpatiënten dan kaliumchloride: de voordelen van kalium zonder de nadelen van chloride. 

Gezondheidswinst

Hoorn hoopt dat deze studies – naast het vinden van betere zoutvervangers – ook leiden tot het breder inzetten van gezonde voeding in de strijd tegen nierschade. Gezonde voeding bevat van nature al veel kalium en citraat, de voorloper van bicarbonaat, aldus Hoorn. Maar het meeste hoopt hij dat de voedingsmiddelenindustrie deze ontwikkelingen ter harte neemt: ‘Van het zout dat we binnenkrijgen, is 80 procent al verwerkt door de voedingsmiddelenindustrie. Als zij dit voor een deel zouden vervangen door kaliumzouten, is de gezondheidswinst gigantisch.’ 

Bron: Erasmus UMC