‘Gezond oud worden begint in de baarmoeder’

Al 15 jaar probeert prof.dr. Eric Steegers preconceptiezorg op de kaart te krijgen. Steegers is gynaecoloog en hoogleraar Verloskunde en Prenatale Geneeskunde in het Erasmus MC in Rotterdam. Samen met drs. Anjo Geluk schreef hij het consumentenboek “Gezond zwanger worden”.

Waarom dit boek?

‘Het zit nog steeds niet in de hoofden van mensen om – voordat je zwanger bent – al wat te doen om de kans op een gezonde baby te vergroten. Met dit consumentenboek hopen we daar verandering in te brengen. Ons verloskundig zorgsysteem is namelijk ouderwets. Pas na 8 à 12 weken zwangerschap komt een zwangere vrouw doorgaans bij een zorgverlener. Terwijl onderzoek duidelijk laat zien dat juist de eerste weken bepalend zijn voor de groei van het embryo, de vorming van de placenta en het verloop van de zwangerschap. Leefstijl speelt hierbij een belangrijke rol, maar vooral ook roken, voeding en alcoholgebruik. En omdat leefstijlveranderingen tijd kosten, zou je die zorg al vóór de zwangerschap moeten geven, anders ben je te laat. Preconceptiezorg zou echt een routineonderdeel moeten worden van de zorg rondom zwangerschap.’

In Rotterdam is er toch al ervaring met preconceptiezorg?

‘We hebben bij het Erasmus MC het gezond zwanger spreekuur met leefstijladviezen over stoppen met roken en gezonder eten voor bijvoorbeeld mensen met vruchtbaarheidsproblemen. En dat werkt: de kans op zwangerschap stijgt al na 2 consulten met 60%. Maar we bereiken er nog niet de “gewone” mensen met kinderwens mee. Die denken er nog helemaal niet aan om naar een zorgverlener te gaan. Voor Nederlanders is het bijna een taboe om over zwanger worden te praten. Internationaal gezien zijn we daarin echt een uitzondering; bij Turken en Marokkanen is het bijvoorbeeld heel gebruikelijk om een zwangerschapswens in de familie te bespreken. Dit najaar start er een proef in 14 steden als Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Groningen. Met subsidie van het ministerie van VWS gaan we onderzoeken hoe we mensen naar een preconceptieconsult kunnen krijgen, bijvoorbeeld door vrouwen in de vruchtbare leeftijd door de GGD of de huisarts te laten benaderen. De proef duurt tot maart 2014 en heet ‘healthy pregnancy for all’. We hebben gekozen voor een Engelse naam omdat veel allochtonen minder goed Nederlands spreken en omdat we de resultaten internationaal willen publiceren.’

Hoeveel invloed heeft gezonde voeding op de zwangerschap?

‘Voeding doet er echt toe! Zowel bij de vruchtbaarheid, als bij de kans op aangeboren afwijkingen en bij de groei van het kind. Gezond oud worden begint in de baarmoeder. De hoeveelheid en kwaliteit van de voeding heeft directe invloed op de groei, de aanleg van het hart en vaatstelsel en de programmering van de organen. Baby’s die in de baarmoeder te weinig voeding hebben gekregen en te klein geboren worden, hebben op 5 jarige leeftijd al een grotere kans op overgewicht en op latere leeftijd een verhoogd risico op hart- en vaatziekten en diabetes dan baby’s die die achterstand niet hebben. En ook een teveel aan voeding in de baarmoeder kan zijn weerslag hebben op de latere gezondheid. Het klinkt misschien hoogdravend, maar met preconceptiezorg kunnen we investeren in de gezondheid van toekomstige generaties.’

Is hier ook een rol weggelegd voor diëtisten?

‘Absoluut! Het werkt niet als verloskundigen en gynaecologen vrouwen de spreekkamer uitsturen met het advies om gezonder te gaan eten of af te vallen. Leefstijlveranderingen kosten tijd en hulp. In de gezondheidszorg zou daar veel meer aandacht voor moeten komen. Niet elke verloskundige en gynaecoloog kan goed advies over voeding geven en zeker bij substantieel overgewicht is professionele hulp nodig.’