‘Reuk- en smaakstoornissen vaak onderschat’

Wie zieken en ouderen in een optimale voedingsstatus wil houden, doet er goed aan meer aandacht te besteden aan het reuk- en smaakvermogen van die personen. Dat stelt voedingswetenschapper Elbrich Postma MSc van het Reuk- en smaakcentrum in Ede. Zij doet onderzoek naar reuk- en smaakveranderingen.

Waarom is het belangrijk aandacht te besteden aan reuk en smaak?

‘Problemen met ruiken of proeven komen vaker voor dan je zou denken. Naar schatting heeft 5-20% van de bevolking een reuk- of smaakstoornis. Maar mensen brengen het niet snel ter sprake, vooral omdat het voor hen heel gewoon is terwijl het wel invloed kan hebben op de voedselinname. Pas als je ernaar vraagt, wordt duidelijk dat veel mensen niet goed proeven of ruiken. Reukstoornissen komen trouwens het meeste voor. En dat heeft invloed op wat je proeft. Eet maar eens met je neus dichtgeknepen, dan proef je echt bijna niks. Mensen die minder goed proeven hebben ook minder zin in eten en kunnen dus gemakkelijker te weinig eten. Dat wordt snel een probleem bij ziekte of ouderdom.’

Wat doet het Reuk- en smaakcentrum?

‘Het Reuk- en smaakcentrum is gespecialiseerd in stoornissen aan het reuk- en smaakvermogen. We gebruiken de nieuwste technologieën om stoornissen aan deze zintuigen te onderzoeken. Met een onderzoeksprotocol bieden wij de patiënt diagnose, prognose en waar mogelijk behandeling. Patiënten komen vaak op verwijzing van een huisarts of een KNO-arts. Denk aan mensen met klachten door verkoudheden, ontstekingen, medicijngebruik, ziektes zoals Parkinson of behandelingen zoals een chemokuur.’

Jullie doen ook onderzoek naar reuk en smaak. Wat onderzoek je precies?

‘Smaakveranderingen zijn bijvoorbeeld een bekend probleem bij chemotherapie. Maar hoe dat precies komt, weten we niet. Dat willen we in kaart brengen. Daarom doen we onderzoek bij patiënten met darmkanker binnen de COLON studie. We meten het reuk- en smaakvermogen van patiënten voor, tijdens en na hun behandeling en onderzoeken of de behandeling invloed heeft op hun reuk- en smaakvermogen. Ook willen we weten of  er een verband is met hun eetgedrag en hun voedselvoorkeuren tijdens deze periode.’

Is er al iets bekend?

‘Het onderzoek loopt nog. Uit eerder onderzoek weten we al dat bij patiënten met oncologische aandoeningen vaak de smaakverandering op de voorgrond treedt. En ook zien we dat de problemen bij veel van deze patiënten tijdelijk zijn. Na het stoppen met chemotherapie herstelt het reuk- en smaakvermogen vaak weer. We weten dat smaakcellen sneldelende cellen zijn die ook door chemotherapie kunnen worden aangetast. Maar de cellen vernieuwen dus ook snel. Een aantal maanden na het stoppen van de behandeling komt de smaak dus vaak weer terug.’

Hebben jullie concrete adviezen voor mensen met reuk- en smaakproblemen?

‘Bij een deel van de mensen is er weinig aan het smaak- of reukvermogen te verbeteren, maar je kunt wel zorgen dat je op een andere manier geprikkeld wordt door het eten. Zo is het belangrijk dat het eten er smakelijk uitziet. Je kunt zorgen voor afwisseling in structuur, want dat zorgt voor een andere sensatie in de mond. Ook afwisseling in temperatuur is een idee. Heel koud wordt bijvoorbeeld als fris ervaren, ook bij mensen die niet goed kunnen proeven. Verder raden we wel aan om goed te focussen op de basissmaken zout, zuur, zoet en bitter. Dus hele zure dingen voorstellen of juist iets extreem bitters. Met te veel zout moet je natuurlijk wel oppassen. Er is niet één regel te geven, iedereen moet zelf ontdekken wat werkt. Wat wel grappig is: als mensen reuk- en smaakproblemen krijgen, lusten ze vaak wel dingen die ze vroeger nooit lustten. Het is dus ook een kwestie van oude gewoontes loslaten.‘

Wat voor advies kun je diëtisten meegeven?

‘Het belangrijkste is bedacht te zijn op reuk- en smaakproblemen. Het komt echt veel voor, zeker bij ouderen en mensen die veel medicijnen gebruiken. Door er gericht naar te vragen en samen met de patiënt naar oplossingen te zoeken, kun zo je ongewenst gewichtsverlies helpen voorkomen.’

Meer informatie over het Reuk- en smaakcentrum is te vinden op de website www.reukensmaakcentrum.nl.