Leefstijlcoaching in de huisartsenpraktijk

Huisarts Hiske van der Sloot werkt sinds 6,5 jaar als waarnemend huisarts in omgeving Rotterdam en als kernteamarts bij huisartsenpost IJsselland in Capelle a/d IJssel. Daarnaast is ze recent gestart met de opleiding tot leefstijlcoach. Ze voorspelt dat leefstijlcoaching steeds belangrijker zal worden in de praktijk van huisartsen en andere zorgprofessionals.

Nóg een tabletje of leefstijlverandering

‘Als kind speelden sport en gezonde voeding al een belangrijke rol in mijn leven. Ik deed aan hockey, klassiek en jazzballet, was gek op schoolgym – vooral op honkbal – en na schooltijd ging ik skaten met vrienden in de wijk. Mijn ouders leerden me al koken toen ik 9 jaar oud was. Thuis aten we altijd supergezond met veel groenten. Het contrast is groot met wat ik in de dagelijkse praktijk van mijn spreekkamer terugzie: heel veel mensen bewegen niet, of nauwelijks, en eten ongezond. Ik merk dat dat niet altijd onwil is. Vaak blijken ze ook niet goed te weten wat gezond is, of hoe je bijvoorbeeld hypertensie en diabetes type 2 zou kunnen voorkomen. Ik zie het als mijn uitdaging om patiënten in beweging te krijgen en gezonder te laten eten. Sommige patiënten leg ik uit dat nóg een tabletje erbij een optie is, maar dat ze ook kunnen kiezen voor een leefstijlverandering. Ik zie bijvoorbeeld in de praktijk dat als mensen de hoeveelheid zout die ze binnenkrijgen gaan beperken – door onder andere geen zout toe te voegen aan hun eten, te stoppen met drop, geen kant-en-klare maaltijden te gebruiken – en daarbij ook nog eens in beweging komen, dat hun systolische bloeddruk veel malen lager wordt. Ook bij bijvoorbeeld overgewicht en chronische rugklachten zie ik duidelijk dat leefstijlverandering groot effect kan hebben. Het is mooi om te zien dat mensen daadwerkelijk afvallen en een levensstijlverandering kunnen doormaken, als ze zelf maar daar de noodzaak van inzien. Als ik ze daarna met duidelijk afgenomen klachten terugzie, geeft me dat echt een “boost”. Dat motiveert mij weer om mijn kennis en kunde over gezonde leefstijl en voeding over te dragen.’

Veranderingen in de maatschappij

‘De opleiding tot leefstijlcoach trok me aan doordat het zo bij mijn leefstijl past en doordat ik merkte dat ik toe was aan een nieuwe fase. Door drukte thuis en op het werk stond ik continue “aan” voor anderen en was ik een beetje kwijt wat ik nou eigenlijk zelf wilde qua ontwikkeling op werk- en privégebied. Ik heb toen zelf coaching gezocht en dat hielp me enorm. Ik vond mijn passies weer terug en herontdekte bijvoorbeeld hoe leuk ik koken vind. Het frustreert mij enorm dat de maatschappij zo extreem veranderd is ten opzichte van 50-60 jaar geleden. Mensen, en dus ook kinderen en pubers, kunnen door het enorm grote aanbod aan junkfood overal en altijd eten. En daarbij maken ze vaak niet de gezonde keuze. Ik zie het als mijn taak als huisarts om mensen hier meer bewust van te maken. De opleiding tot leefstijlcoach ondersteunt me hierin qua kennis, maar ook het echt leren coachen is heel belangrijk.’

Coachen versus adviseren

‘Coachen is echt een heel andere tak van sport dan adviseren, heb ik gemerkt. Als huisarts is de contacttijd met mijn patiënt erg beperkt waardoor je vaak oplossingsgericht werkt. Er is bijvoorbeeld vaak geen tijd om open vragen te stellen, alhoewel ik mijn consult altijd probeer te beginnen met een open vraag. Maar daarna schakel je als huisarts al snel weer over naar het geven van advies, vaak in combinatie met shared-decision-making. Bij coachen kun je daarentegen veel meer stiltes laten vallen en veel open vragen stellen. Daardoor kun je een coachee zelf tot inzicht laten komen en een haalbaar doel laten stellen, met minimale sturing. Het stellen van open vragen, achteroverleunen en stiltes laten vallen is ook meteen iets wat ik nog meer moet leren. Van nature ben ik een enthousiast en actief persoon, en iets ongeduldig als dingen naar mijn idee te lang duren. Tijdsdruk en het uitlopen van een spreekuur in de huisartsenpraktijk, helpen daar niet bij.

Blik op de toekomst

‘Naar mijn idee is leefstijlcoaching iets wat je tegenwoordig niet kunt vermijden in de implementering van de werkstijl van een huisarts. Maar ook voor andere medewerkers in de gezondheidszorg, zoals artsen en verpleegkundig specialisten, is het een waardevolle toevoeging. In de huidige maatschappij moeten mensen zich steeds meer weren tegen alle verleidingen die op ons pad komen: fastfood dat overal beschikbaar is, bankhangen met Netflix, tik-tok of andere social media. Als zorgprofessionals zullen we de patiënten moeten inlichten over de gezondere leefstijl en motiveren tot gezonde keuzes met betrekking tot voeding, beweging en leefstijl. Ik hoop dat steeds meer zorgprofessionals kijken hoe ze zich kunnen ontwikkelen in leefstijlcoaching. Dat kun je doen door goed bij jezelf na te gaan wat bij jou past en wat je zelf nodig denkt te hebben. Het mooie is dat je naast alle kennis die je opdoet over coachen, leefstijl en voeding, je jezelf ook verder ontwikkelt. En het samenkomen met andere zorgprofessionals is erg inspirerend en interessant. De kennis die ik in deze eerste weken van mijn opleiding al heb opgedaan, maakt dat ik met plezier uitkijk naar het komende jaar. Ik verwacht dat deze opleiding mij als huisarts, maar zeker ook als mens, zal verrijken.’