‘Obesitas begint voor een groot deel in de hersenen’
Bij mensen met obesitas zijn verstoringen gevonden in de hersenen, om precies te zijn in het dopamine- en serotoninesysteem. Hierdoor geven de hersenen continu het signaal tot eten, wat bijdraagt aan overeten. Dat vertelde prof. dr. Mireille Serlie, internist-endocrinoloog en hoogleraar inwendige geneeskunde aan Amsterdam UMC. Zij was 1 van de 5 sprekers tijdens het webcongres Obesitas Jaaroverzicht 2020 van het Obesitas Platform op 3 december.
Eetlustregulatie
‘Er is nog veel te weinig aandacht voor de rol van de hersenen bij obesitas’, zo begon Serlie haar presentatie. Ze vertelde dat onze energie-inname voor een groot deel bepaald wordt door 2 “eetsystemen” in de hersenen, die allebei verstoord zijn bij obesitas. Het eerste is het homeostatische eetsysteem, dat het energieniveau in het lichaam meet en waarbij serotonine de belangrijkste neurotransmitter is. Daarnaast is er het hedonische eetsysteem, dat betrokken is bij de motivatie om te eten en het genieten van eten. Bij dit systeem is dopamine de belangrijkste neurotransmitter.
Meer eten voor hetzelfde effect
Bij mensen met obesitas blijken er in beide systemen verstoringen te zitten. Zo liet Serlie hersenscans zien waaruit blijkt dat mensen met obesitas een verlaagde beschikbaarheid van dopaminereceptoren hebben vergeleken met mensen met een gezond gewicht. Een belangrijke vraag volgens Serlie is of dit verbetert na afvallen. Ook daar is onderzoek naar gedaan. Serlie: ‘Direct na een bariatrische ingreep veranderde er niets, ondanks 10 kg gewichtsverlies. Maar 2 jaar na bariatrische ingreep was er wel een significante toename in de beschikbaarheid van dopaminereceptoren. Al was het nog niet zo hoog als bij mensen zonder overgewicht.’ Wat betekent zo’n verlaagde beschikbaarheid in de praktijk? Serlie: ‘We denken dat mensen met obesitas meer moeten eten om hetzelfde effect van dopamine te hebben als slanke mensen.’
Combinatie van vet en suiker ongunstig
Obesitas gaat ook gepaard met problemen in het serotoninesyteem. Uit onderzoek blijkt dat mensen met obesitas significant lagere serotonine-transporters hebben dan mensen met een gezond gewicht. Serlie heeft onderzoek gedaan bij gezonde mannen zonder overgewicht, die ze op een hypercalorisch dieet zette. De helft kreeg de extra calorieën bij de maaltijden binnen en de andere helft via vet- en suikerrijke tussendoortjes. Beide groepen kwamen een paar kilo aan. Maar alleen in de “snackgroep” zag ze een afname van serotoninetransporters optreden. Serlie: ‘We denken dat vooral de combinatie van vet en suiker invloed heeft op hersenen. Er lijkt iets te zitten in de combinatie van vet en suiker, dat maakt dat we blijven eten.’
Andere sprekers
Serlie was 1 van de 5 sprekers tijdens het ruim 1,5 uur durende webcongres. Ook de andere presentaties waren interessant. Het hele congres is hier terug te kijken.
Gepubliceerd op 7 december 2020
Door Angela Severs
Reageer op dit artikel
Actueel
Ik ben wel benieuwd of we al weten of die verstoringen er waren vóór de obesitas, of dat de verstoringen (mede) ontstaan zijn door de obesitas? Daarvoor zou je denk ik moeten meten bij mensen die nog geen obesitas hebben en het later wel krijgen, wat best een grote onderzoekspopulatie vraagt.
Uit klinisch onderzoek bij baby’s weten we na 10 jaar follow up dat er een relatie is tussen de darmflora en overgewicht / diabetes-2 en depressieve gevoelens (neerslachtigheid).
De combinatie vet-suiker heeft invloed op de samenstelling van het darmmicrobioom en daarmee op de aanmaak van o.a. serotonine en dopamine. Bij afslanken dragen probiotische bacteriën bij aan een duurzame verandering. 6 Januari aanstaande wordt de tweede studie met de lab4 bacteriën internationaal gepresenteerd. Het Promagen onderzoek (2020) liet al zien dat er gemiddeld 0,5 kilo buikvet per maand verdwijnt bij overgewicht.
Zou professor Serlie mijn boek kennen?