Jaaroverzicht obesitas 2021

De integrale aanpak van overgewicht blijkt steeds effectiever en op het gebied van farmacologische behandeling en bariatrische chirurgie komen er steeds meer mogelijkheden. Dat bleek uit het webinar “Het Obesitas Jaaroverzicht 2021” dat op 6 december 2021 werd georganiseerd door het Obesitas Platform. De 4 vooraanstaande sprekers gaven de ruim 1.200 online deelnemers een overzicht van wat 2021 heeft gebracht op het gebied van de behandeling van overgewicht en obesitas.

Geen voorkeur voor dieet

Prof. Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid (VU Amsterdam) besprak in vogelvlucht een aantal voorbeelden van integrale aanpak van overwicht zoals de gecombineerde leefstijlinterventie. ‘Het blijkt dat dit werkt; er worden nu grote stappen gezet en dat leidt ook tot een gezondere wijk en meer social cohesie.’ Welk dieet iemand daarbij volgt maakt niet zoveel uit. Volgens Seidell duurt de discussie over wat het juiste dieet is al zijn hele werkzame leven. ’De conclusie is dat er geen “beste” dieet is. Op de korte termijn zie je wel verschillen in resultaat tussen bijvoorbeeld koolhydraatbeperkte of vetbeperkte voeding, maar dat verschil verdwijnt op de lange termijn. Het gaat erom dat een voeding bij iemand past en dat deze eetgewoonte volgehouden kan worden als onderdeel van een gezonde leefstijl. Het enige wat echt van belang is, is dat de voeding zoveel mogelijk onbewerkt is.‘

De impact van corona op kinderen

De coronamaatregelen van de afgelopen tijd hebben grote impact op de leefstijl van kinderen en adolescenten. Dat vertelde dr. Erica van den Akker, kinderarts-endocrinoloog (Erasmus MC). ‘Europees onderzoek laat zien dat in diverse landen slechts 3 tot 35 procent van de kinderen tijdens coronamaatregelen voldoet aan de beweegnorm van 1 uur matig intensief bewegen per dag. Zittende activiteiten nemen toe. Kleinschalig eigen onderzoek bij kinderen met overgewicht had zelfs de schrikbarende uitkomst dat de kinderen maar in totaal 2 uur per week actief waren!’ Dit heeft volgens Van den Akker grote gevolgen voor de toekomst, want obesitas op jonge leeftijd heeft een negatieve impact op de gezondheid op jongvolwassen leeftijd. Mede daarom is ze ook blij dat nieuwe medicatie zoals Saxenda (GLP1-agonist liraglutide) is toegelaten voor gebruik vanaf 12 jaar en Imcivree (MCR4-antagonist setmelanotide) voor kinderen vanaf 6 jaar. Van den Akker benadrukte ook nog het onderwerp stigmatisering van personen met overgewicht. Uit onderzoek blijkt dat vooral kinderen stigmatisering ervaren in hun omgeving: 80 procent van kinderen met overgewicht rapporteert stigmatisering, ook van gezondheidszorgmedewerkers. Op deze website kun je een test doen (in het Engels, neem de test “Weight”) in hoeverre je zelf (onbewust) stigmatiseert.

Grenzen bariatrie anders stellen

Corona heeft ook grote invloed gehad op het aantal uitgevoerde bariatrische operaties, vertelde drs. Jan Apers, bariatrisch chirurg (Franciscus Gasthuis & Vlietland). ‘We zien de laatste tijd een enorme afname in de operaties door de verminderde operatiecapaciteit. Dat is een slechte zaak, want voor veel mensen is bariatrische chirurgie de enige oplossing.’ Apers brak een lans voor het minder strikt hanteren van leeftijdgrenzen (18-65 jaar) en BMI-grenzen (>35) voor het toepassen van bariatrie zoals in de vernieuwde richtlijn Chirurgische behandeling bij obesitas. ‘Het is veel beter om te kijken naar comorbiditeit en naar biologische leeftijd in plaats van kalenderleeftijd. Waarschijnlijk gaat er op dit gebied ook wel iets veranderen als in 2022 de vernieuwde richtlijn obesitas uitkomt.’

Hoopgevende medicatie

De laatste spreker van het webinar was prof. Liesbeth van Rossum, hoogleraar Obesitas en Stress (Erasmus MC). Ze zette nog eens duidelijk de behandelmogelijkheden van obesitas op een rij: starten met een gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) en bij onvoldoende effect kiezen voor farmacologische ondersteuning of bariatrie. ‘Veel mensen zijn huiverig voor medicatie, maar we moeten leren obesitas echt als een ziekte te zien. En een ziekte kan je soms heel goed behandelen met medicijnen. Juist medicijnen kunnen het verschil maken of iemand een leefstijlinterventie ook volhoudt. Bijvoorbeeld omdat er geen eetbuien meer optreden, of er minder honger gevoeld wordt.’ Op het gebied van medicatie waren er dit jaar een aantal nieuwe ontwikkelingen, met medicatie die ingrijpt op de energie- en verzadigingsregulatie. Zoals semaglutide, wat bij 32 procent van de gebruikers meer dan 20 procent gewichtsverlies geeft. Veelbelovend lijkt de combinatie van semaglutide met cagrilintide die ingrijpt op het verzadigingsmechanisme in de hersenen. Een ander nieuw middel is Tirzepatide (een soort GLP1-agonist) waarmee zowel bloedglucose als lichaamsgewicht dalen. Tot op heden is het volgens Van Rossum niet duidelijk hoe lang deze medicatie gebruikt moet of kan worden en wat er gebeurt bij staken of het terugdringen van de dosis: ‘We weten dat ze werken maar verder weten we nog niet zo veel. Tot op heden worden dit soort middelen helaas nog niet vergoed.‘