Zijn gluten of FODMAPs de boosdoener?

Er is nog veel discussie of klachten die passen bij glutensensitiviteit door gluten worden veroorzaakt. De boosdoeners kunnen ook andere stoffen uit granen zijn, zoals fermenteerbare suikers, de zogenoemde FODMAPs. Gluten en FODMAPs zitten grotendeels in dezelfde voedingsmiddelen, en kunnen allebei klachten veroorzaken. Dat vertelde dr. Gert Bouma, MDL-arts in het VUmc in Amsterdam, tijdens het symposium “Van mond tot kont” op 18 februari in Utrecht.

Spectrum van coeliakie

Volgens Bouma wordt er tegenwoordig gesproken van het spectrum van coeliakie, waarbij symptomatische coeliakie het topje van de ijsberg is. Deze klassieke vorm komt voor bij 0,5-1% van de bevolking, waarvan 80 à 90% het (nog) niet weet. Onder het spectrum vallen ook asymptomatische coeliakie, waarbij patiënten wel antistoffen tegen gluten hebben en een afwijkend darmbiopt, maar geen klachten. Bij latente coeliakie zijn er wel antistoffen, maar geen afwijkend biopt en geen klachten. Bij glutensensitiviteit tenslotte zijn er wel klachten, maar geen antistoffen en geen afwijkend biopt.

Glutensensitiviteit is niet nieuw

In 1978was de eerste casus van glutensensitiviteit. De patiënt had geen coeliakie, maar de darmklacht (diarree) verdween wel bij een glutenvrij dieet en bij herintroductie van gluten in de voeding kwam de diarree terug. Bouma: ‘Daarna is glutensensitiviteit zo’n 20 à 30 jaar uit de medische literatuur verdwenen. Klachten werden al snel geweten aan het prikkelbare darmsyndroom. Tot in 2011 en 2012 dubbelblinde placebogecontroleerde studies naar het effecten van glutenvrije voeding bij prikkelbare darmsyndroom werden gepubliceerd.’ Een glutenvrije voeding bleek in deze studies gepaard te gaan met minder klachten als buikpijn, vermoeidheid en opgeblazen gevoel en de stoelgang verbeterde.

Glutenhype op z’n retour

In Australië eet 25-30% van de bevolking deels glutenvrij en in de Verenigde Staten 18%. Exacte getallen van Nederland zijn niet bekend, maar Bouma heeft het gevoel dat de glutenhype hier alweer op z’n retour is. Er is geen test om glutensensitiviteit aan te tonen. Bouma adviseert om altijd coeliakie uit te sluiten, ook bij buikklachten op latere leeftijd. Circa 30% van de diagnoses wordt gesteld bij 50-plussers. Verder is een verwijzing naar de diëtist altijd nodig als er sprake is van verdenking van glutensensitiviteit. (AS)