Diabetes type 2 omkeren: wat is het huidige bewijs?
Er is dusdanig veel bewijs over het effectief omkeren van diabetes type 2 door leefstijlveranderingen, dat zorgprofessionals geschoold moeten worden over de mogelijke opties. Zo kunnen zij patiënten hierover actief informeren en adviseren. Dat is de conclusie van een review van 99 studies in het tijdschrift Nutrients. ‘Als maatschappij kunnen we de toename van diabetes niet langer betalen of tolereren’, schrijven de Amerikaanse onderzoekers.
Geen chronische ziekte meer
Het bewijs dat diabetes type 2 is om te keren, stapelt zich op en is recent ook opgenomen in verschillende richtlijnen. In deze review bekeken onderzoekers wat de huidige staat van het bewijs is voor 3 soorten interventies bij diabetes: bariatrische chirurgie, laagcalorische diëten (LCD) en een koolhydraatbeperkt dieet. Bariatrische chirurgie wordt sinds 2016 aanbevolen door een internationale diabetes consensus groep. Een koolhydraatbeperkt dieet en LCD worden door zowel de American Diabetes Association (ADA) als de European Association for the Study of Diabetes (EASD) aanbevolen als behandeloptie.
Bariatrische chirurgie
Voor alle 3 interventies is bewijs gevonden dat ze diabetes type 2 kunnen omdraaien. Bij bariatrische chirurgie voor mensen met morbide obesitas zijn de verbeteringen in bloedwaarden binnen uren of dagen al te zien, nog voordat er sprake is van gewichtsverlies. Bij ruim 80 procent is er op de korte termijn geen sprake meer van diabetes. Op de lange termijn is het resultaat afhankelijk van comorbiditeiten, de motivatie van de patiënt voor leefstijlverandering en begeleiding.
Laagcalorisch dieet
Een laagcalorisch dieet lijkt effectief op de korte termijn, maar is op de langere termijn moeilijk vol te houden. In de studies naar laagcalorische diëten behaalden een deel van de deelnemers partiële of volledige remissie op korte termijn, gepaard met gewichtsverlies. Op de lange termijn blijkt deze gewichtsafname moeilijk vol te houden en mogelijk heeft de sterke energiebeperking andere gevolgen voor de lichaamssamenstelling en fysiologie op de lange termijn.
Koolhydraatbeperkt dieet
Voor de ontdekking van insuline in 1921 was een koolhydraatbeperkt dieet de meest voorgeschreven behandeling bij diabetes. Toen later een vetarm voedingspatroon werd aanbevolen, verdween het koolhydraatbeperkte grotendeels uit beeld. Pas de laatste jaren is dit dieet weer in de belangstelling. Een koolhydraatbeperkt dieet blijkt veelbelovend in het omkeren van diabetes type 2 of het verbeteren van de bloedwaarden. Hoe lager de koolhydraatinname, hoe beter de resultaten. In een eerdere systematische review werd gevonden dat maximaal 58 gram koolhydraten de grootste verbetering gaf in HbA1c. In tegenstelling tot een laagcalorisch dieet is een koolhydraatbeperkt dieet goed vol te houden voor de meeste mensen en lijkt het veilig voor de gezondheid op langere termijn. De auteurs noemen het mogelijk belangrijk om het LDL-cholesterol in de gaten te houden; in 2 van de 32 studies werd een verhoging van het LDL-cholesterol gevonden. In de overige 30 was er geen verandering of juist een verbetering te zien. Om conclusies te trekken op de lange termijn (>2 jaar) is er nog te weinig bewijs.
Bron: Nutrients
Gepubliceerd op 11 april 2019
Door Marjolein Streur
Reageer op dit artikel
Actueel
Toch moeten we uitkijken met te snelle conclusies trekken. Er zijn nog heel veel discussiepunten als je alle literatuur over dit onderwerp bekijkt. Bijv in het artikel van The Lancet (Sept 2018) wordt aangegeven dat een relatie tussen de hoeveelheid koolhydraten en mortaliteit ook een feit is. Te veel en te weinig heeft een correlatie met mortaliteit. 50-55En% KH had het laagste risico op mortaliteit. Ook weten we als het lichaam te weinig KH (minder dan 180 g KH per dag) krijgt, het lichaam andere makkelijke bronnen van energie gaat zoeken en dat zijn de eiwitten in de voeding. Juist de eiwitten heeft het lichaam zo hard nodig als bouwstof en niet als energiebron. In de systematic review die in bovenstaande tekst wordt aangehaald, staat dat het effect op de lange termijn niet verschillend is tussen KH beperkt en normaal/hoger KH hoeveelheden. Tevens staat er in deze review dat laag KH voeding in de studies een hoeveelheid van 57-198 g KH bevatte en alle als LCD (low Carbohydrate) aangemerkt zijn. Slechts 2 studies met 58 g KH.
De conclusie van de systematic review geeft het beste advies:
Overall, and given the heterogeneity of the HbA1c estimate and other potential bias, the present evidence is
insufficient to support LCD as superior to HCD, but the evidence does support LCD as an appropriate alternative
Ik denk dat het onze taak is mensen met diabetes goed voor te lichten zodat zij zelf de beslissing kunnen nemen of het interessant is hun leefstijl aan te passen. Daarna is aanmoediging op zichzelf te vertrouwen en begeleiding belangrijk. Er is niets leukers dan wanneer iemand het licht ziet en de vruchten gaat plukken van de inspanningen. De folow-up blijft een puntje van aandacht. Het is de kunst om jezelf, als zorgverlener, overbodig te maken.
Bij forse insulineresistentie mag zelfs gerust lager geadviseerd worden dan 50 gr KH. Rond de 30 gr is ook nog goed te doen voor veel cliënten. De enige voorwaarde lijkt te zijn of je er zelf als hulpverlener vertrouwd mee bent. Zo ja, dan is het geen probleem. Zelfs op intermittent fasting wordt overwegend goed gereageerd, vooral geven mensen aan veel meer energie te hebben en zich beter te voelen. Er is wel een gewenningsperiode nodig maar dat is met starten van KHeperkt ook.
Maar daardoor kan diabetesmedicatie wel lager en stoppen. Als je daar actief naartoe werkt kan dat zelfs voor 90% is mijn ervaring.
Over het LDL zou je dit filmpje van Sarah Hallberg kunnen kijken.
https://www.youtube.com/watch?v=w8jUmCe3zDs
Het LDL bestaat uit 7 verschillende dichtheden. De lage dichtheid is een gezondheidsprobleem maar de dichtheid kan verschuiven naar VLDL en dat heeft eigenschappen van HDL-cholesterol. Eigenlijk zouden we het LDL dus moeten opsplitsen voordat je een conclusie kunt trekken.
In bijscholingen die ik geef komt het voedingsadvies en medicatie afbouw aan de orde. Het schema is te downloaden op mijn website https://www.harrietverkoelen.nl/collegiale-consultatie/
Beter dan demedicaliseren is insulinespiegels meten voordat bij type 2 de SU of insuline wordt voorgeschreven. Dan is vooral te voorkomen dat zo veel mensen steeds meer medicijnen gaan gebruiken en zwaarder worden. De leefstijl staat daarmee meer op de voorgrond en het geeft een extra stimulans voor het werk van diëtisten. Voorkomen is beter dan omkeren.