Psychosociale gevolgen van voedingsproblemen bij kanker

Zorgverleners moeten meer aandacht hebben voor psychosociale gevolgen van voedingsproblemen met kanker en deze standaard met de patiënt bespreken. Dat adviseert cultureel antropoloog Nora Lize, die onlangs promoveerde aan Tilburg University.

Bewustwording en erkenning

Ongeveer de helft van de patiënten met kanker ervaart voedingsproblemen als gevolg van de ziekte of de behandelingen. Dit kan niet alleen leiden tot slechte eetlust, moeite met slikken en gewichtsverlies. Minder bekend is dat deze eetproblemen ook psychosociale gevolgen kunnen hebben. Zo kan een worsteling met eten gepaard gaan met boosheid, teleurstelling en verdriet. Ook de relatie tussen patiënten en naasten kan onder druk komen te staan. Volgens Lize zijn zorgprofessionals zich wel terdege bewust van voedingsproblemen bij hun patiënten, maar richten ze zich vooral op de fysieke gevolgen. Patiënten hebben juist grote behoefte aan erkenning van de psychosociale problemen rondom voeding. Zorgverleners zouden volgens Lize de psychosociale gevolgen standaard met de patiënt moeten bespreken en daarin ook de naasten moeten betrekken.

Belangrijkste bevindingen

Enkele conclusies uit het promotieonderzoek van Lize:

• Patiënten met kanker en hun naasten ervaren psychosociale gevolgen van problemen rondom eten gedurende het hele ziektetraject én erna. Daarnaast is de emotionele impact van deze problematiek hoog.
• De geboden professionele ondersteuning bij de eetproblemen lijkt niet altijd goed aan te sluiten bij de behoeften van de patiënt. Dit geldt zowel voor patiënten onder behandeling in het ziekenhuis als voor patiënten met langdurige of permanente voedingsklachten.
• Niet alle eerstelijns zorgverleners bespreken de psychosociale gevolgen van het moeilijker eten met patiënten met gevorderde kanker en diens naasten. Patiënten willen graag erkenning van hun zorgverleners voor de psychosociale gevolgen van de eetproblemen. Bij ernstige klachten hebben zij behoefte aan gepersonaliseerde en multidisciplinaire ondersteuning.

Over het onderzoek

In haar promotie-onderzoek heeft Lize 2 kwalitatieve interviewstudies en een vragenlijststudie uitgevoerd bij patiënten met hoofd-hals kanker, longkanker en lymfoom en hun naasten. In de kwalitatieve interviews werd gevraagd naar de ervaringen met de psychosociale gevolgen van het moeilijker eten bij kanker en naar de ervaringen met de informele en professionele ondersteuning die zij hierbij ontvingen. Op basis van deze interviews is een vragenlijst ontwikkeld waarin de emotionele impact en de tevredenheid met de psychosociale ondersteuning van zorgverleners bij deze problemen door moeilijker eten werden uitgevraagd. Ook is onderzocht hoe voedingsgerelateerde klachten, zorgbehoeften en ontvangen zorg samenhangen met kwaliteit van leven bij patiënten met gevorderde kanker. Tenslotte heeft Lize kwalitatieve interviews afgenomen bij eerstelijns zorgverleners. Deze interviews bieden inzicht in de ervaringen van deze zorgverleners met het geven van psychosociale ondersteuning bij het moeilijker eten aan patiënten met gevorderde kanker.

Bronnen: Integraal kankercentrum Nederland en proefschrift Nora Lize