Diëtisten en mondhygiënisten zoeken de samenwerking

Diëtisten en mondhygiënisten die de krachten bundelen in de zorg voor mensen met diabetes. Dat was het doel van het 1^e Congres voor Diëtisten en Mondhygiënisten op 24 november in Houten. Dat dit onderwerp leeft en op steun kan rekenen, bleek wel uit de grote belangstelling voor het congres. De zaal met ruimte voor 250 mensen was tot de laatste stoel gevuld en er was nog een flinke wachtlijst. Aan het eind van de dag lanceerden diëtisten Lienke van Deurzen en Monique Bolder het Netwerk Voeding en Mondgezondheid. Door middel van dit netwerk moet de communicatie tussen de beroepsgroepen verbeteren en de kennis wederzijds vergroten.

Kansen voor samenwerking

Diëtisten en mondhygiënisten werken nu nog nauwelijks samen. Een diëtist die overlegt met een mondhygiënist bij diabetes of andere ziektes is zeldzaam, zo bleek uit een korte rondvraag in de zaal. Ook andersom is dit contact er nog niet of nauwelijks. Terwijl mensen met diabetes ook vaak mondproblemen hebben en ontstekingen in de mond een eerste aanwijzing kunnen zijn voor diabetes.

Diabetes evolutionair gezien

Internist-endocrinoloog prof. dr. Hanno Pijl van het LUMC opende de dag met een uitleg over hoe de diabetes-epidemie heeft kunnen ontstaan. ‘Want pas als we weten waar het vandaan komt, begrijpen we wat we eraan kunnen doen’. Pijl nam de toehoorders mee in de evolutie van 4 miljoen jaar geleden tot nu, om te leren begrijpen waar onze voorkeur voor zoet en suiker vandaan komt en hoe ons lichaam erop reageert. Nu krijgt de gemiddelde Nederlander 50 kilo suiker per jaar binnen. ‘Glucosepieken in het bloed zijn toxisch en zorgen voor weefselbeschadiging en vaatproblemen. Maar dat niet alleen. Door de stijging in glucose neemt ook de insulinesecretie toe, maar teveel insuline geeft een duidelijk verhoogd risico op kanker. De enige manier om diabetes efficiënt aan te pakken is om de leefstijl aan te passen en terug te gaan naar voeding met zo min mogelijk suiker en zetmeel.’

Rol van het microbioom

Prof. dr. Michiel Kleerebezem van de Wageningen Universiteit onthulde enkele geheimen van ons microbioom; de bacteriën die in ons hele spijsverteringssysteem aanwezig zijn, van de mond tot de endeldarm. Het microbioom hangt nauw samen met het immuunsysteem en dus ook met mondproblemen, diabetes en obesitas. ‘Ontstekingen in de mond zijn bijna nooit lokaal. Ze gaan vaak gepaard met ontstekingen in de dunne darm en andere plaatsen in het lichaam. Als de bacteriekolonies in de mond veranderen, zie je dat ook terug in de dunne darm en kunnen er systemische problemen ontstaan’, vertelde Kleerebezem. Ook bij diabetes speelt het microbioom een rol. ‘Als het eerste deel van de dunne darm wordt uitgeschakeld in het spijsverteringssysteem, door een gastric bypass of plaatsing van een EndoBarrier Gastrointestinal Liner, treedt er binnen 28-74 uur herstel op van de insuline-gevoeligheid, zo blijkt uit onderzoek’. Dat er associaties zijn tussen de bacteriën in ons lichaam en ziektes is duidelijk, maar wat oorzaak en gevolg is niet. Kleerebezem: ‘Kun je ziektes behandelen door andere darmbacteriën in te brengen? Daar is nu volop onderzoek naar, maar de resultaten zijn nog niet eenduidig.’

Signaleringsfunctie van mondhygiënisten

Op de relatie tussen parodontitis en diabetes ging dr. Wijnand Teeuw, parodontoloog-bioloog bij Academisch Centrum Tandheelkunde (ACTA), nog wat dieper in. ‘Mensen met parodontitis hebben zelden alleen deze vergevorderde tandvleesontsteking; momenteel is er een link aangetoond met 57 verschillende ziektes. Bovendien blijkt ook dat de behandeling van parodontitis veel minder goed aanslaat bij mensen met overgewicht. Alleen daarom al is contact met een diëtist belangrijk’, vertelde Teeuw. Bij diabetes is parodontitis vaak een eerste teken. ‘Uit onderzoek onder een groep mensen met een ernstige vorm van parodontitis bleek dat bijna 20 procent diabetes had. Het grootste deel van deze mensen wist dat nog niet. Bovendien had 70 procent van de mensen afwijkende bloedsuikerwaarden of prediabetes.’ Het grote voordeel van signalering van problemen die mogelijk op diabetes wijzen door mondhygiënisten en tandheelkundigen is dat zij mensen preventief zien. ‘Een huisarts of diëtist ziet de patiënt pas als er al klachten zijn. Tandheelkundigen zien mensen meestal al vanaf heel jonge leeftijd en zijn dus de aangewezen groep om vroegtijdig problemen te signaleren. Als we hierin niet de samenwerking zoeken is het dweilen met de kraan open.’