Nieuwe dieetbehandelingsrichtlijn nierstenen

Er bestaan verschillende soorten nierstenen, en deze stenen hebben allemaal specifieke dieetaanpassingen nodig. Tot nu toe was er nog geen dieetbehandelingsrichtlijn waarin al deze dieetaanpassingen stonden. De richtlijnenwerkgroep van Diëtisten Nierziekten Nederland (DNN) heeft deze nu ontwikkeld.  

Calciumoxolaatstenen en urolithias   

De dieetbehandelingsrichtlijn “Dieet bij nierstenen, enterische hyperoxalurie en oxalaatnefropathie” is eind januari gepubliceerd op de website van Diëtisten Nierziekten Nederland (DNN). De richtlijn vervangt 2 verouderde dieetbehandelingsrichtlijnen, namelijk de dieetbehandelingsrichtlijnen “Urolithias” en “Dieet bij (recidiverende) calciumoxalaatstenen”. Het doel van de nieuwe dieetbehandelingsrichtlijn is door middel van de juiste dieetaanpassingen bij te dragen aan het voorkomen van verdere steengroei, recidiefstenen en aan de achteruitgang van de nierfunctie door oxalaatneerslagen in de nieren.   

Verschillende steensoorten  

Nierstenen kunnen ontstaan wanneer stoffen als calcium, oxalaat, urinezuur of cystine in te hoge concentraties in de urine aanwezig zijn. Uit deze hoge concentraties kunnen verschillende soorten stenen ontstaan. In 70 tot 75 procent van de nierstenen gaat het om calciumoxalaatstenen. Daarnaast kunnen calciumfosfaatstenen, urinezuurstenen, struviet- of infectiestenen en cystinestenen voorkomen. De dieetkenmerken die voor al deze stenen gelden, zijn het uitgangspunt van de nieuwe richtlijn. Met het dieet wordt hierbij gestreefd naar het normaliseren van de hoeveelheid natrium, calcium, oxaalzuur, citraat en urinezuur in de urine. Omdat de verschillende steensoorten een specifieke aanpak behoeven, worden daarnaast aanvullende dieetkenmerken per steensoort beschreven.    

Meer plantaardig  

Een opvallend advies in de nieuwe dieetbehandelingsrichtlijn is het stimuleren van een ruime hoeveelheid groente en fruit en de transitie naar een meer plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon. Plantaardig eiwit lijkt volgens onderzoeken in veel mindere mate een steenvormend effect te hebben dan dierlijk eiwit. Daarbij draagt een meer plantaardig voedingspatroon bij aan een goede inname van kalium, magnesium en voedingsvezel, en daarmee een hogere citraatuitscheiding. Een meer plantaardig voedingspatroon kan echter lastig combineren met het advies pieken in de oxaalzuurinname te voorkomen. Oxaalzuur komt namelijk alleen voor in plantaardige voedingsmiddelen. De voedingsmiddelentabel met oxaalzuurgehalten, die als achtergrondinformatie te vinden is, kan hierbij uitkomst bieden.  

Calciumbeperkt advies achterhaald

Ook opvallend is het advies om bij urinewegstenen de hoeveelheid calcium niet te beperken. Bij calciumoxalaatstenen, calciumfosfaatstenen en enterische hyperoxalurie en oxalaatnefropathie geeft het gebruik van zuivel bij de maaltijd zelfs het grootste beschermende effect. Bij calciumoxalaatstenen is extra aandacht voor de purine-, fructose- en citraatinname. Purine (in rood vlees, orgaanvlees, vis, schaal- en schelpdieren, gistextract en bier) en fructose dienen beperkt te worden. Daarnaast wordt een ruim gebruik aangeraden van citraat- of citroenzuurrijke producten (citrusfruit, bessen) en kaliumrijke producten laag in oxaalzuur (banaan, kersen). Doel is een hogere pH (lagere zuurgraad) van de urine. In tegenstelling tot wat de naam suggereert, maakt citroenzuur de urine minder zuur, vermelden de schrijvers hierbij.  

Net als alle andere dieetbehandelingsrichtlijnen en achtergrondinformatie van de DNN, is de dieetbehandelingsrichtlijn “Dieet bij nierstenen, enterische hyperoxalurie en oxalaatnefropathie” voor iedereen beschikbaar op de website van de DNN.  

Bron: Dieetbehandelingsrichtlijn bij nierstenen, enterische hyperoxalurie en oxalaatnefropathie