Prof. Marion Nestle: ‘Maak kinderen voedselvaardig’

Hoe hou je je staande in een omgeving waar een overschot is aan ongezond eten? Volgens de Amerikaanse Marion Nestle is dat eigenlijk niet zo moeilijk: ‘Michael Pollan had er slechts 7 woorden voor nodig: eat food, not too much, mostly plants. Zo simpel is het. Alleen moet je leren hoe je dat moet doen.’ Nestle was een van de keynote-speakers op het congres “Staat van de Voeding” dat op 18 januari is georganiseerd door het Voedingscentrum. Nestle, die overigens niets te maken heeft met voedingsfabrikant Nestlé, is in Amerika een belangrijke voedselprofessor. In 2011 riep het tijdschrift Forbes haar uit tot de nummer 2 op de lijst van de 7 meest invloedrijke foodies. De enige die boven haar stond was Michelle Obama.

Voedselvaardigheid
Op het congres stond het concept voedselvaardigheid centraal. Nestle legt daarbij de nadruk op het hebben van kennis over hoe de voedingsindustrie werkt en het ontwikkelen van manieren en vertrouwen om je staande te houden in een omgeving waar een overschot is aan ongezond eten. ‘De voedingsindustrie dringt ons ongezond eten op, maar met iedere keuze die je maakt oefen je zelf invloed uit’, aldus Nestle. ‘Kinderen moeten weten wat gezonde voeding is, leren hun eten te plannen, in te kopen en te bereiden. Duizenden scholen hebben nu moestuinen, waar kinderen leren om groenten te laten groeien, oogsten, klaarmaken en eten. De kinderen zijn enthousiast en ouders vertellen dat kinderen meer bezig zijn met gezondheid en koken. Prachtig om te zien’. Maar ook thuis kun je aan de slag. ‘Leer die kinderen over eten’, vertelt Nestle. ‘Laat ze zien wat de industrie doet met eten en leer ze hoe marketing ons probeert te verleiden. Ga er van jongs af aan mee aan de slag. Ga bijvoorbeeld samen op zoek naar alle schuilnamen van suiker. Loop met ze door de stad, door de supermarkt en laat ze etiketten lezen. Leer ze hoe het werkt en maak het leuk.’

‘Overheid stimuleert ongezond eten’
De voedingsindustrie is volgens Nestle medeverantwoordelijk voor de obesitasepidemie. ‘We moeten vechten tegen de voedselindustrie. Maar de industrie vecht terug.’ Nestle liet zien dat er in de Verenigde Staten jaarlijks 30 miljard dollar in reclame wordt gestopt door industriegiganten. Coca Cola geeft jaarlijks 254 miljoen dollar aan advertenties uit, voor M&M’s is dat 110. ‘Dat geld is voor bedrijven aftrekbaar van de belasting, dus de overheid stimuleert indirect het maken van reclame. Daarbij zijn de prijzen van suiker gelijk gebleven of gedaald, terwijl groenten en fruit steeds duurder worden. Daar is bijna niet tegen te vechten.’

Frisdrankindustrie een van de belangrijke spelers
Er moet iets veranderen, dat is duidelijk. Nestle neemt in haar nieuwste boek de frisdrankindustrie onder de loep. ‘Frisdranken zijn goedkoop en hebben een grote doelgroep. Maar frisdranken zorgen voor de helft van de suikerinname van de gemiddelde Amerikaan. Het is een miljardenindustrie, die alle vormen van marketing toepast.’

Misleiding in wetenschappelijk onderzoek
Ook in wetenschappelijk onderzoek blijkt de voedingsindustrie een grote rol te spelen. In een literatuurstudie hebben onderzoekers studies geanalyseerd die de relatie tussen frisdrank en diabetes onderzochten. Van de 60 studies vonden er 26 geen relatie tussen frisdrankinname en diabetes. Deze studies bleken allemaal gesponsord door de frisdrankindustrie. Van de 34 studies die wél een associatie vonden tussen diabetes en frisdrank waren er 33 uit andere geldstromen gefinancierd. Er was er maar 1 gesponsord door de industrie. ‘En denk maar niet dat die onderzoekers daarna ooit nog geld van de industrie hebben gekregen’, lacht Nestle.

Veranderingen in beleid
Wat het best werkt volgens Nestle is het ontwikkelen van lokale initiatieven, ‘want van de huidige overheid hoeven we niet veel te wachten’. Als voorbeeld hiervan noemt ze de suikertaks in Berkeley, Californië. In deze stad was 76 procent van de bevolking voorstander van het invoeren van de suikertaks. ‘Wat ze daar zo goed hebben gedaan is dat de opbrengsten van de belasting op suikerrijke producten gebruikt worden voor betere zorg voor kinderen. Het is dus geen straf, maar levert een dubbele winst op: de mensen die minder geld hebben drinken enerzijds minder frisdrank en krijgen anderzijds meer hulp door de opbrengsten uit de heffing. Zo zorgt het voor meer sociale gelijkheid.’ Het invoeren van de suikertaks had daarom ook bijna direct een groot effect. De verkoop van frisdrank, sportdrank en energiedrank nam binnen een half jaar af met respectievelijk 26 procent, 36 procent en 29 procent. De verkoop van water nam toe met 63 procent.

Gratis schoollunch
Een ander voorbeeld is het invoeren van gratis schoollunches in New York. ‘Het is een fantastische stap, want nu krijgt ieder kind in ieder geval één maaltijd op een dag die vers klaargemaakt is.’ Dat het idee niet nieuw is, blijkt uit een onderzoeksrapport uit 1988 waar het voorstel voor gratis lunches al werd gedaan. ‘Wat we hier vooral uit leren’, zegt Nestle ‘is dat je soms 30 jaar actie moet voeren voordat je succes hebt, maar je moet dus niet opgeven.’