Ziekenhuispatiënt actiever betrekken bij voedingszorg

Diëtisten van Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede ontwikkelen de “Samen VoedingsWijzer” in samenwerking met de Alliantie Voeding in de Zorg en Wageningen University & Research. ‘Dit digitaal instrument geeft patiënt én diëtist inzicht in de voedingsinname’, aldus diëtist en voedingswetenschapper Emmelyne Vasse.

In deze rubriek “Praktijk” vertelt ze meer over het project, dat ze samen met haar collega’s uitvoert (op de foto van links naar rechts Emmelyne Vasse, Marjolein Bense, Nancy Janssen en Anita van Lutterveld).

Wil je ook bloggen over jouw werk of ken je een collega met een goed verhaal? Tip de redactie op info@nieuwsvoordietisten.nl.

Hier is Emmelyne’s verhaal:

Zichtbaarheid van diëtist vergroten

We merkten in de praktijk dat de meerwaarde van de diëtist als voedingsexpert bij veel patiënten in het ziekenhuis onduidelijk is, net als het belang van de juiste voeding tijdens ziekte en herstel. De prioriteit van patiënten ligt vooral bij de medische zorg: ‘Hoe erg ben ik ziek?’ en ‘Wanneer mag ik weer naar huis?’. De tijd om bij ziekenhuispatiënten een diëtistische diagnose te stellen en dieetbehandeling in te zetten is meestal kort. Ook zijn we afhankelijk van de informatie en hulp van verpleegkundigen en verzorgenden; zij verzamelen gegevens over voedingsinname en ondersteunen patiënten bij de dieetbehandeling. Verpleegkundigen en verzorgenden hebben dagelijks contact met patiënten. Als diëtist heb je veel minder direct patiëntcontact. Een groot deel van de ziekenhuispatiënten is binnen een week alweer met ontslag en het komt geregeld voor dat we patiënten voor ontslag maar 1 à 2 keer gesproken hebben. In het project “SamenVoedingsWijzer” zijn we aan de slag gegaan met de vraag ‘Hoe kunnen we patiënten in ons ziekenhuis actiever betrekken bij hun voedingszorg en tegelijkertijd de zichtbaarheid van ons als voedingsexpert vergroten?’.

Ziekenhuispatiënt is te afhankelijk

In het project zijn we gestart met het in kaart brengen van de huidige voedingszorg in ons ziekenhuis. Ook hebben we enkele (poli)klinische patiënten, waarbij we in consult waren, geïnterviewd om te horen wat hun verwachtingen, wensen en behoeften zijn ten aanzien van de diëtist en voedingszorg tijdens opname en na ontslag. Daaruit bleek dat patiënten te weinig inzicht hebben in hun persoonlijke voedingsbehoefte en te afhankelijk zijn van zorgverleners als het gaat om voedingszorg en het opvolgen van voedingsadviezen.

Versnipperde voedingsinformatie

Knelpunt is dat de voedingsinformatie gerapporteerd wordt in verschillende ICT-systemen en digitale patiëntendossiers waar patiënten geen toegang tot hebben. In ons eigen diëtistisch dossier staat informatie over de voedingsbehoeften, de inname en adviezen. De voedingsadviezen die we als diëtist vaak mondeling met de patiënten bespreken aan bed, rapporteren we vervolgens in het verpleegkundig dossier, waar alleen de verpleegkundige het kan nalezen, en in het medisch dossier, waar de arts toegang tot heeft. Via het maaltijdservicesysteem hebben we als diëtist inzage in wat een patiënt per maaltijdmoment bestelt aan eten en drinken en welke voedingswaarde dit heeft. Het zou nuttig zijn om patiënten zelf ook toegang en inzicht te geven in hoe hun voedselkeuze bijdraagt aan het voldoen aan hun voedingsbehoefte. Zo kunnen ze zelf meer regie en initiatief nemen en leren hoe ze ook na ontslag adviezen kunnen toepassen.

Sturend in plaats van coachend

Verder is er relatief weinig tijd voor contact tussen diëtist en patiënt tijdens ziekenhuisopname. We merken dat onze focus bij de consulten aan bed bij patiënten hierdoor vooral ligt op voedingsinname en het sturen op  productkeuze; vaak meer eiwitrijke voeding. Terwijl we ons eigenlijk meer willen richten op het informeren, motiveren en coachen van de patiënt om zelf de juiste voedingskeuzes te leren maken en het sturen op voedingsgedrag op langere termijn thuis.

Bedside terminal

Sinds een jaar hebben alle klinische patiënten in ons ziekenhuis bij hun bed een zogenoemde bedside terminal; een interactief beeldscherm met toegang tot het internet. Deze willen we benutten om patiënten toegang te geven tot algemene en persoonlijke voedingsinformatie. De eerste stap is al gezet: sinds kort is voor alle ziekenhuispatiënten algemene voedingsinformatie beschikbaar, dus ook als geen diëtist betrokken is. Via een knop “Voeding & Beweging” op de bedside terminal komt de patiënt op een websitepagina van ons ziekenhuis waar we vanuit “Diëtetiek en Fysiotherapie” betrouwbare informatie geven over voeding en beweging tijdens ziekte en herstel. Dit doen we onder andere via animaties over het belang van eiwit en via de menukaarten met toelichting die horen bij de verschillende dieetvoorschriften.

Persoonlijke voedingsinformatie

De volgende stap is het toegankelijk maken van de persoonlijke voedingsinformatie voor de patiënten waarbij we in consult zijn. Dit gaan we doen door de persoonlijke zorgomgeving (MijnZGV/E-Zorg) van de patiënten in te richten met betrouwbare voedingsinformatie en hulpmiddelen die voor de patiënt van nut zijn. Het gaat daarbij om beschikbare informatie en hulpmiddelen vanuit ons eigen ziekenhuis, bijvoorbeeld hun eiwitbehoefte vergeleken met hun eiwitinname. Maar we delen ook informatie van andere organisaties zoals het Voedingscentrum. Als diëtist beheren we deze voedingsinformatie. Tijdens de opname is dit toegankelijk via de bedside terminal en na opname via MijnZGV. Deze persoonlijke voedingsinformatie kunnen we tijdens de opname bespreken met patiënten, waarbij we toelichten hoe dit ondersteuning biedt bij het verbeteren van de voedingstoestand. Zo kunnen we meer direct in contact staan met de patiënt zonder dat we dagelijks aan bed komen.

Ook coaching na ontslag

Door hiermee te starten tijdens de opname, hopen we de drempel te verlagen om de Samen Voedingswijzer ook thuis te gebruiken. Na ontslag kunnen we patiënten dan op afstand coachen, bijvoorbeeld door het geven van complimenten als het goed gaat en nudging door suggesties te geven voor bepaalde voedingsmiddelen. Een digitale tool waarmee patiënten hun voedingsinname makkelijk kunnen bijhouden, willen we uiteindelijk ook toevoegen. Welke effecten het inzichtelijk maken van de persoonlijke voedingszorg heeft op de voedingskennis en vaardigheden van patiënten, gaan we in samenwerking met Wageningen University & Research evalueren.