Welk afvaldieet het best werkt, kan per persoon verschillen

De wetenschap is er nog niet uit wat beter werkt om gewicht te verliezen: een vetbeperkt of een koolhydraatbeperkt dieet. Het lijkt erop dat de effectiviteit afhangt van de metabole gezondheid van een persoon. Dat stellen vooraanstaande wetenschappers in een publicatie over obesitas en gewichtsmanagement, gepubliceerd in een special van BMJ*. Ze doen ook aanbevelingen om de obesitasepidemie een halt toe te roepen: er moet minder gefocust worden op het individu en meer op het aanpassen van de voedselomgeving.

De rol van insulineresistentie

Welk dieet werkt het beste om af te vallen? In de ene meta-analyse komt een vetbeperkt dieet iets beter uit de bus en in een andere juist een koolhydraatbeperkt dieet. De resultaten spreken elkaar tegen en dat zou wel eens kunnen komen doordat een dieet bij de een beter werkt dan bij de ander. Zo zijn er volgens de auteurs steeds meer aanwijzingen dat de effectiviteit van een dieet afhangt van de mate van insulineresistentie. Een vetbeperkt dieet zou beter werken bij mensen zonder insulineresistentie, terwijl mensen met insulineresistentie of diabetes beter af zijn met een dieet met een lagere glykemische lading. Dit kan een koolhydraatbeperkt dieet zijn, of een dieet dat focust op koolhydraten met een lage glykemische index, zoals volkoren granen en peulvruchten.

Nadruk op wilskracht werkt niet

Natuurlijk is wilskracht nodig om af te vallen en op gewicht te blijven, maar gulzigheid en luiheid zijn geen oorzaken van overgewicht, zo stellen de auteurs. Obesitas is geen kwestie van “eigen schuld, dikke bult”. Honger en verleidingen ontstaan in het onbewuste deel van de hersenen en worden beïnvloed door de voedselomgeving: het zien of ruiken van aantrekkelijke voedingsmiddelen lokt een cascade uit van hormonen en reacties van het onbewuste zenuwstelsel die ervoor zorgen dat je honger toeneemt. Het onbewuste zenuwstelsel is sterker dan wilskracht en daarom zijn caloriebeperkte diëten die met honger gepaard gaan, gedoemd te mislukken. Volgens de auteurs focussen de richtlijnen voor overgewicht in verschillende landen te veel op het maken van individuele keuzes. Deze sterke nadruk op wilskracht werkt echter niet zolang de voedselomgeving niet verandert.

Voedingsindustrie treft wel degelijk blaam

In de afgelopen 50 jaar is 20-30 procent van de complete wereldbevolking obees geworden. Dat geeft aan dat de belangrijkste oorzaak van de huidige obesitas-epidemie de omgeving is, waaronder de industrie. ‘De visie dat voedingsmiddelenbedrijven niet verantwoordelijk zijn voor de obesitasepidemie, laat hen vrij om steeds meer verleidelijke, obesogene producten te maken en te promoten’, zo stellen de auteurs. Wat heeft potentie om de obesitasepidemie een halt toe te roepen? Het duurder maken van voedingsmiddelen die bijdragen aan gewichtstoename, het goedkoper maken van minder obesogene voedingsmiddelen en het verkleinen van de portiegrootte in bijvoorbeeld restaurants.

Bron: BMJ

* Dit artikel is één van een serie artikelen, die BMJ recent publiceerde over de stand van zaken op het gebied van voeding en gezondheid. Voeding is een van de belangrijkste aandrijvers van chronische ziekten waaronder obesitas en diabetes type 2 en de laatste 50 jaar is er veel onderzoek naar deze relatie uitgevoerd. Toch zijn er nog veel onduidelijkheden en discussies. Voor deze serie van artikelen heeft BMJ vooraanstaande wetenschappers van verschillende achtergronden gevraagd om op een rij te zetten waar wetenschappelijke consensus over is en ook waar nog discussies over zijn. Op Nieuws voor diëtisten besteden we van 19 tot en met 25 juni aandacht aan de meest in het oog springende artikelen uit de serie.