’We moeten van zorgplicht naar gezondheidsplicht’

Zorgverzekeraars hebben een zorgplicht, wat betekent dat iedere inwoner goede gezondheidszorg moet ontvangen. Maar zorgverzekeraar Menzis wil dat er ook een gezondheidsplicht komt, met het streven mensen gezond te houden. Dit kan bijvoorbeeld door het inzetten van preventieve interventies zoals de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) en stoppen met roken programma’s. ‘Hier wordt nog lang niet genoeg gebruik van gemaakt’, vertelt Karine van ’t Land, zorgexpert leefkracht + gezondheid bij Menzis.

Waarom worden preventieve interventies nog weinig ingezet?

‘Er zijn allerlei mogelijkheden voor het inzetten van leefstijlinterventies. Interventies als stoppen met roken en de GLI worden beide vergoed vanuit de zorgverzekering. Maar hoewel er ontzettend veel mensen voor in aanmerking komen, is het aandeel mensen dat meedoet nog veel te klein. Op de een of andere manier zijn die leefstijlinterventies nog te onbekend. Ik werk regelmatig met medisch specialisten en arts-assistenten, en een groot deel van deze groep is nauwelijks op de hoogte van leefstijlinterventies en hoe dat zit met vergoedingen en verwijzingen daarvoor.’

Wat zouden we daaraan kunnen doen? 

‘Het mooist zou zijn als artsen in de spreekkamer het gesprek aangaan over leefstijl. Als mensen gemotiveerd zijn om er iets mee te doen, zou dat eigenlijk dezelfde dag nog een vervolg moeten krijgen door een afspraak te maken met iemand met wie de patiënt aan de slag gaat met leefstijl. Een mooi voorbeeld hiervan zijn leefstijlloketten of stoppen-met-rokenconsulenten die in sommige ziekenhuizen al aanwezig zijn. Zodra mensen de trigger hebben gekregen van de arts om aan hun leefstijl te werken, kunnen ze daarheen. Die consulent of leefstijl-“makelaar” zet dan met hen een plan uit. Welke interventie past, wat is dichtbij huis beschikbaar? Dan houd je de motivatie in stand en verlies je die mensen niet weer uit het oog.’

Dus artsen zijn een belangrijke schakel hierin, hoe kunnen zij dat aanpakken?

‘Het is belangrijk om te beseffen dat artsen al heel druk zijn, en dat er niet veel extra bij kan voor hen. Maar het kan artsen helpen als ze extra gespreksvaardigheden krijgen aangeleerd. Hoe breng je op een goede manier het gesprek over leefstijl of roken ter sprake? Patiënten weten wel dat roken ongezond is of dat ze te zwaar zijn. In de spreekkamer kan er veel weerstand ontstaan als je dat ter sprake brengt. Je hoort en leest bijvoorbeeld regelmatig terug van artsen dat patiënten niet willen praten over het veranderen van hun leefstijl. Artsen kunnen getraind worden om die weerstand voor te zijn. Een effectieve manier is bijvoorbeeld de Very Brief Advice methode bij het gesprek over roken. Dit kost nauwelijks extra tijd, maar is heel effectief. En dan is het dus nodig dat deze mensen direct doorverwezen kunnen worden naar iemand die er verder mee gaat. Maar er zijn ook andere simpele oplossingen, bijvoorbeeld door in een ontslagbrief op indicatie een standaardzin toe te voegen dat een patiënt in aanmerking komt voor deelname aan een GLI.’

Hoe kunnen we preventie nog verder op de kaart krijgen?

‘Mensen kunnen het niet alleen. De GLI en stoppen met roken-interventies zijn prachtig, maar individueel. Als je echt stappen wil zetten, moet de omgeving daarop ingericht worden. De ongezonde keuze moet de moeilijke keuze worden. De omgeving stuurt mensen dan als vanzelf naar de gezonde keuze. Gemeentes hebben daarin een belangrijke taak. Ze maken nu beleid, maar er ligt geen lijst met verplichtende streefdoelen. Het zou mooi zijn als het falen van beleid consequenties zou hebben. Hierbij is ook veel steun van de landelijke overheid nodig. Het is taai, die verandering. Er zijn tegenkrachten, maar er zijn ook  veel goede krachten. Als je ziet wat we door het Preventieakkoord al hebben bereikt voor tabakspreventie en de Rookvrije Generatie, dan zie je dat het de goede kant op gaat. Ook de ontwikkeling van de GLI gaat door, zoals de GLI+ of een zogenaamde PRE-GLI zoals Eurofit. Het duurt allemaal lang, er is een lange adem nodig. Maar met lobbyen, goede onderbouwing en doorzettingsvermogen zijn er zeker mogelijkheden om een verandering op gang te brengen.’

Gepubliceerd op 19 oktober 2021

Door Marjolein Streur

Reageer op dit artikel

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.