Wat is het effect van vermindering van het aantal tabaksverkooppunten?

Supermarkten mogen vanaf 2024 geen tabak meer verkopen en op termijn is de verkoop alleen nog toegestaan in gespecialiseerde tabakswinkels. Gaan mensen door deze nieuwe wetgeving minder roken? Dat gaat Maastricht University onderzoeken samen met andere gezondheidswetenschappers, economen en onderzoeksjournalisten. 

Nieuwe wetgeving 

Zien roken doet roken. Daarom wil de overheid het aantal verkooppunten van tabak verminderen, en zo tabak minder zichtbaar maken in de maatschappij. De nieuwe wetgeving is een uitwerking van het Nationaal Preventieakkoord uit 2018 en wordt gefaseerd ingevoerd. Vanaf begin 2022 zijn sigarettenautomaten verboden en per 2023 is de online verkoop van tabak niet meer toegestaan. Vervolgens mogen supermarkten in 2024 geen tabak meer verkopen. Vanaf 2030 zal de tabaksverkoop verder worden verminderd, totdat alleen speciaalzaken nog tabak mogen verkopen. 

Verkooppunten 

Naar de implementatie en effecten van de nieuwe wetgeving is onlangs een grootschalig onderzoek gestart. De onderzoekers gaan kijken naar de gevolgen van de wetgeving op het aantal verkooppunten van tabak, het percentage rokers, de vatbaarheid voor roken onder niet-rokende jongeren en het effect op impulsaankopen van tabak.   

Roken 

In het onderzoek wordt ook een groep van 250 niet-rokende jongeren gevolgd. Zij vullen tijdens het onderzoek jaarlijks vragenlijsten in. Daarnaast volgen de onderzoekers een groep van 1.200 rokende volwassenen, waarvan de helft uit kwetsbare wijken komt en de andere helft uit niet-kwetsbare wijken. Het onderzoek wordt aangevuld met interviews en discussiesessies met niet-rokende jongeren en rokende volwassenen. 

Tabaksindustrie 

Bijzonder aan het onderzoek is dat ook onderzoeksjournalisten meewerken. Zij gaan onderzoeken welke strategieën de tabaksindustrie gebruikt om de wetgeving en de tabaksverkooppunten te beïnvloeden. Daarbij maken de onderzoeksjournalisten gebruik van bijvoorbeeld documenten uit WOB-verzoeken (Wet Openbaarheid van Bestuur), gelekte documenten, interviews met insiders en observaties van verkooppunten. Hun eerste onderzoeksjournalistieke producties worden al dit jaar verwacht. 

Onderzoek 

Het onderzoek wordt gefinancierd door KWF Kankerbestrijding en uitgevoerd door Maastricht University, onderzoeksinstituut IVO, SEO Economisch Onderzoek en The Investigative Desk. Het onderzoek duurt 4 jaar. 

Bron: Maastricht University