‘Voeding, supplementen en medicijnen reageren met elkaar’

Ilona Suurs van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) in Tilburg is de eerste farmadiëtist van Nederland. Ze heeft een “Eten & Medicijnwijzer” ontwikkeld met daarin interacties van 20 meest voorgeschreven geneesmiddelen in het ETZ. Hierin zijn voeding en supplementen meegenomen.

Waaruit bestaat je dagelijkse werk?

‘Ik werk sinds maart 2019 als farmadiëtist en dat betekent in de praktijk dat ik 2 ochtenden per week bij de apotheek van het ziekenhuis aan het werk ben. Daarnaast werk ik 24 uur per week als diëtist op de MDL-afdeling van het ziekenhuis. In mijn functie als farmadiëtist heb ik de afgelopen maanden vooral veel tijd gestoken in de ontwikkeling van de “Eten & Medicijnwijzer”. De eerste versie is nu af en gaan we implementeren op alle afdelingen. Elke patiënt krijgt de wijzer bij opname. We gaan de wijzer nog door ontwikkelen en dan komt de wijzer ook beschikbaar voor andere diëtisten en geïnteresseerden.’

Wat staat er in de “Eten & Medicijnwijzer”?

‘De wijzer is een draaischijf met daarop de 20 meest gebruikte geneesmiddelen in ons ziekenhuis. Bij elk medicijn staat hoe het moet worden ingenomen: bijvoorbeeld heel doorslikken, met een glas water, nuchter of juist bij een maaltijd. Daarnaast staat er ook bij met welke voedingsmiddelen, voedingssupplementen of kruidensupplementen het medicijn een interactie heeft.’

Wat zijn beruchte interacties tussen medicijnen en voeding?

‘Een hele bekende is de interactie tussen statines en grapefruit. Grapefruit remt bepaalde leverenzymen die statines afbreken. Daardoor blijven statines langer in het bloed en nemen de bijwerkingen toe. Ook een bekende interactie is die tussen vitamine K en bepaalde antistollingsmedicijnen. Die medicijnen danken hun werking juist aan het remmen van vitamine K. Nog een ander voorbeeld zijn ijzertabletten: die moeten niet bij de maaltijd worden ingenomen omdat ze de opname van calcium en magnesium remmen.’

Zijn er ook veel interacties met voedingssupplementen?

‘Jazeker en dan vooral tussen kruidensupplementen en geneesmiddelen. Mensen denken vaak ten onrechte: baat het niet, dan schaadt het niet. Zo worden ginkgo biloba en ginseng afgeraden bij antistollingsmedicatie omdat ze de werking versterken, met mogelijk bloedingen tot gevolg. Ook andere kruidensupplementen kunnen invloed hebben op de werking van medicijnen. Zo kunnen knoflooksupplementen de werking van bloedverdunners verstoren, valeriaan gaat niet goed samen met antipsychotica en Sint-Janskruid kan de werking van onder meer antibiotica, maagzuurremmers, bloedverdunners, bètablokkers en de anticonceptiepil beïnvloeden. Daarom is het heel belangrijk dat mensen het gebruik van kruidensupplementen aan hun arts en apotheker melden.’

Staan alle belangrijke interacties op de “Eten & Medicijnwijzer?

‘Niet allemaal, omdat in deze wijzer alleen de 20 meest gebruikte medicijnen in ons ziekenhuis staan. Maar per afdeling varieert de top 20. Zo staat levodopa, dat op de afdeling neurologie bij Parkinson wordt voorgeschreven, niet op de wijzer. Eiwit remt de opname van levodopa. Voor een optimale werking van het medicijn is het daarom heel belangrijk om eiwitten in de voeding en de maaltijdmomenten op dit medicijn af te stemmen. Bij oncologie is het belangrijk om te weten dat kurkumasupplementen een negatief effect hebben op de werking van tamoxifen, dat bij borstkanker wordt voorgeschreven. Daarom wil ik in de toekomst voor elke afdeling specifieke medicatie-alertkaartjes gaan maken met daarop 10 à 15 op die afdeling veelgebruikte medicijnen en interacties.’

Hoe zit het met interacties op je eigen MDL-afdeling?

‘Bij MDL wordt veel prednison voorgeschreven. Daarbij is het belangrijk om het te combineren met calciumsuppletie. Die suppletie moet minimaal 2 uur voor of 2 uur na een maaltijd worden ingenomen. Momenteel wordt zo’n supplement om 12 uur uitgedeeld, vlak voor de maaltijd dus. Dat zou ik wel protocollair willen veranderen. Verder is bekend dat langdurige gebruik van protonpompremmers kan leiden tot verlaagde magnesiumwaarden in het bloed. Ook hier zou ik in overleg met de apotheker in het protocol willen gaan vastleggen dat de magnesiumwaarde na een bepaalde tijd standaard wordt gemeten. Er is dus nog genoeg te doen.’

Heb je tips voor diëtisten?

‘Vraag altijd na of een cliënt medicijnen of voedingssupplementen gebruikt en vergeet ook de kruidensupplementen niet. Vraag ook of de cliënt dit gebruik heeft gemeld bij de apotheek. Die kan dan eventuele interacties bewaken. Verder is het belangrijk om goed contact te zoeken en te onderhouden met een apotheker in de instelling of in de buurt. Dan kun je over en weer snel terecht met vragen op elkaars vakgebied.’

Naschrift 17 juni 2020: inmiddels is de Eten & Medicijnwijzer beschikbaar. Je kunt de wijzer hier downloaden.

Gepubliceerd op 3 januari 2020

Door Angela Severs

Reageer op dit artikel

  1. Erik 25 september 2020 at 11:55 - Reply

    Hallo, is er ook een wisselwerkinglijst/dieetadvies bekend voor het gebruik van Lisdexamfetamine? Ik heb gevonden dat dierlijk eiwit en bepaalde urine verzurende stoffen de Werkingsduur negatief kunnen beïnvloeden, maar kom niet verder.

    Mocht iemand iets weten, ik houd mij aanbevolen.

    • Beroep: Anders
    • Indien anders: Nvt
  2. Ilona Suurs 17 juni 2020 at 13:44 - Reply

    Hallo allen!
    Inmiddels is de PDF beschikbaar. Ik heb deze naar de redactie gemaild en gevraagd deze bij dit bericht te plaatsen.

    • Beroep: Diëtist
    • Angela Severs 17 juni 2020 at 14:21

      Dank Ilona! Onderaan het artikel is de Eten & Medicijnwijzer nu te downloaden.

      • Beroep: Anders
      • Indien anders: Redactie Nieuws voor diëtisten
  3. Margo Simons 15 juni 2020 at 14:56 - Reply

    Graag zou ik een exemplaar van de “Eten & medicijnwijzer” bestellen.
    Hoe kan ik dit doen?

    • Beroep: Anders
    • Indien anders: apothekersassistente
  4. Annelies 10 juni 2020 at 10:23 - Reply

    Als apotheek assistent en diëtist werkzaam in de apotheek is dit uiteraard ook één van mijn stokpaardjes.
    Hou me op de hoogte, want ook in Belgie is er nog heel wat te doen!

    • Beroep: Diëtist
  5. Maureen Story 10 mei 2020 at 22:54 - Reply

    Geweldig dit!! Mooi nieuw (noodzakelijk) vakgebied👍🏽

    Graag wil ik ook de wijzer kopen/krijgen/ontvangen.

    • Beroep: Anders
    • Indien anders: Voedingsadviseur/hormoonfactortrainer
  6. Eveline van Dijk 24 maart 2020 at 19:45 - Reply

    idem, heel goed werk, zou de Eten en Medicijnwijzer graag bestellen.

    • Beroep: Anders
    • Indien anders: mesoloog, klinisch psycho neuro immunoloog
  7. Marjo van heiningen 4 maart 2020 at 11:28 - Reply

    Ik zou ook graag op hoogte gehouden worden

    • Beroep: Diëtist
  8. Anneke Palsma 13 januari 2020 at 20:34 - Reply

    Het aardige dat dit eigenlijk een vervolg is op het werk van de commissie die zich bezig houdt met de interacties tussen voeding, medicatie, voedingssupplementen en kruidenpreparaten.
    Prima dat dit in de schijnwerpers wordt gezet.

    • Beroep: -Selecteer beroep-
  9. Dionne van Boekholdt 10 januari 2020 at 11:29 - Reply

    Complimenten Ilona! Goed bezig geweest en nog steeds! Keep up the good work!
    T.z.t. zou ik ook de wijzer graag bestellen.

    • Beroep: Diëtist
  10. Karin Malestein 9 januari 2020 at 10:37 - Reply

    Graag wil ik de Eten & medicijnwijzer bestellen. Is dit al mogelijk?

    • Beroep: Anders
    • Indien anders: voedingsdeskundige
  11. Caroline 8 januari 2020 at 12:26 - Reply

    Wat een mooi resultaat. Graag blijf ik op de hoogte en als er een pdf beschikbaar is, ontvang ik die graag

    • Beroep: Anders
    • Indien anders: Bekkenfysiotherapeut i.o. Oedeemfysiotherapeut Vitaliteitscoach
  12. Maartje 8 januari 2020 at 00:04 - Reply

    Hoi Ilona,
    Mooi dat we straks een medicijnwijzer met de top 15 voor Neurochirurgie krijgen.
    Dan sluit het nog beter aan bij de patiënten en zullen ze het ook mee naar huis nemen en er nog tijden plezier van hebben.
    Maartje

    • Beroep: Anders
    • Indien anders: Verpleegkundige ETZ
    • Corrie Niemeijer 7 mei 2020 at 09:04

      Hier is echt een enorme behoefte aan! Ik werk als praktijkondersteuner in een huisartsenpraktijk en ben al een tijdje op zoek naar iets dergelijks.
      Ik zou graag de wijzer ontvangen!!

      • Beroep: Anders
      • Indien anders: Praktijkondersteuner huisarts
  13. marloes 7 januari 2020 at 21:56 - Reply

    Heel erg waardevol! Ik hoop inderdaad dat deze snel beschikbaar is.

    • Beroep: Anders
  14. Linette Konings 7 januari 2020 at 21:54 - Reply

    Wat top zeg!
    Eindelijk bestaat mijn droombaan!
    Ik zou graag in contact komen om je ervaring en studies te bespreken!

    • Beroep: Student
  15. Pauline Kloeg 7 januari 2020 at 19:27 - Reply

    Ik ben ook erg geïnteresseerd, dus hou mij op de hoogte.

    • Beroep: Gewichtsconsulent
  16. Emmy 7 januari 2020 at 18:22 - Reply

    Zou graag op de hoogte zijn wanneer deze te bestellen is, en of in pdf vorm te krijgen is.

    • Beroep: Gewichtsconsulent
  17. Linda Pelster 7 januari 2020 at 13:06 - Reply

    Super!
    Ik heb ook interesse erin. Een pdf zou ook geweldig zijn.

    • Beroep: Diëtist
  18. D. Wentrup 7 januari 2020 at 10:54 - Reply

    Echt een mooi onderzoek en toepassing, ook ik zou graag de “eten en medicijnwijzer” willen bestellen

    • Beroep: Diëtist
  19. Ilona Suurs 7 januari 2020 at 10:12 - Reply

    Hallo allen,
    Wat een leuke reacties. Helaas is de eten&medicijnwijzer nog niet te bestellen. We zijn net klaar met het uitrollen van ons nieuwe voedingsconcept ‘eten voor jou’, waarde wijzer een onderdeel van is. We zijn nog bezig de wijzer door te ontwikkelen en nog duidelijker te maken voor de patient. Zeer waarschijnlijk zal het over een tijdje wel mogelijk zijn om deze te bestellen.
    Inderdaad erg belangrijk om deze kennis te delen!
    Ik zal nagaan of en hoe we de info als PDF beschikbaar kunnen stellen.
    Wordt vervolgt…

    • Beroep: Diëtist
    • Irene Keizer 17 juni 2020 at 12:33

      Is er ondertussen al meer bekend of de eten & medicijnwijzer verkrijgbaar is?

      • Beroep: Diëtist
  20. Marloes 7 januari 2020 at 08:55 - Reply

    Top! Goed werk!

    • Beroep: Anders
    • Indien anders: Verpleegkundige
  21. Carla De Smedt 7 januari 2020 at 08:52 - Reply

    zeer interssant! graag zou ik deze eten&medicijnwijzer willen bestellen.

    • Beroep: Diëtist
  22. Ger Freriks 7 januari 2020 at 05:23 - Reply

    Ook ik zou de ‘Eten & medicijnwijzer’ graag bestellen! En/of de info als pdf.
    Interessant en belangrijk 🤔
    Dank en groet.

    • Beroep: Voedingswetenschapper
  23. Judith Bijl 5 januari 2020 at 02:48 - Reply

    Graag wil ik de ‘Eten & medicijnwijzer’ bestellen.

    • Beroep: Anders
    • Indien anders: Apothekersassistente

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.