‘Voeding heeft levenslange impact op de gezondheid’

‘Voeding is gedurende het hele leven belangrijk, vanaf het prille begin tot op hoge leeftijd. Daarbij is het nooit te laat om gezond te gaan leven. Wie zich pas op 60 jarige leeftijd een gezonde leefstijl aanmeet, krijgt er gemiddeld 2 levensjaren van goede kwaliteitbij.’ Dat stelde prof.dr. Frans Kok in zijn afscheidsrede, die hij op 15 oktober 2015 hield tijdens het symposium “Nutritional sciences: the future is ours”. Na bijna 25 jaar hoogleraar Voeding en Gezondheid aan Wageningen UR te zijn geweest, gaat hij nu met pensioen. Na zijn afscheidsrede kreeg hij een koninklijke onderscheiding.

Kok benadrukte dat de voeding tijdens de eerste 1000 dagen van het leven, vanaf conceptie tot 2 jaar, een levenslange impact op de gezondheid heeft. ‘De eerste 1000 dagen vormen een kritieke en cruciale “window of opportunity”. In deze periode zijn bijvoorbeeld de hersenen extra gevoelig voor ijzertekorten. Uit onderzoek onder circa 6.000 Chinese zwangere vrouwen blijkt dat ijzersuppletie tijdens de zwangerschap de mentale ontwikkeling van de kinderen verbetert.’

Ondervoeding in ziekenhuis

Voor ouderen zijn vooral eiwit en beweging belangrijk, zeker als mensen in een ziekenhuis worden opgenomen. Kok: ‘Patiënten verliezen 1 kg spierweefsel per week in het ziekenhuis. Van de patiënten in een ziekenhuis is 20-30% ondervoed en dat is onacceptabel.’ Recent onderzoek laat zien dat eiwitverrijkte voedingsmiddelen de eiwitinname van ouderen kunnen verhogen. Kok doelt daarbij op het Cater with Care project, dat Wageningen University samen met Ziekenhuis Gelderse Vallei uitvoert. Kok: ‘Zowel tijdens de opname in het ziekenhuis als in de periode daarna thuis kregen patiënten gedurende 6 maanden eiwitverrijkt brood, sap en desserts. De eiwitinname ging met 20-30% omhoog en de spierkracht verbeterde.’

Overgewicht

Kok ging ook in op het vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw toenemende probleem van overgewicht. ‘Gewichtsmanagement blijkt in de praktijk lastig en 5% gewichtsverlies het maximaal haalbare op de langer termijn. Het maakt daarbij niet uit welke macrovoedingsstoffen geminderd worden, of dat nu koolhydraten, vetten of eiwitten zijn. Het zijn de calorieën die tellen.’ Zelf deed Kok 5 jaar geleden een experiment dat hij heeft beschreven in zijn boek “Gezond eten, gewoon doen”. Hij at een maand lang zoals Nederlanders gemiddeld aten en bewoog weinig. Na die maand pakte hij zijn normaliter gezonde eet- en beweegpatroon weer op. Kok: ‘Ik was verbaasd over het snelle effect. In de maand ongezond leven kwam ik 2,5 kg aan en verslechterde allerlei lichaamsparameters zoals de bloedlipiden. En na de maand gezond leven verbeterde al die waardes weer en kreeg ik mijn oude lichaamsgewicht terug. Het geeft duidelijk aan hoe belangrijk voeding en beweging is voor de gezondheid.’

Persoonlijke voeding

Waarom valt de ene persoon 8 kg af en een ander maar 2 kg, terwijl ze hetzelfde caloriebeperkte dieet volgen? Volgens Kok zullen we op dit soort vragen in de toekomst antwoord krijgen, dankzij de opkomst van nutrigenomics en andere “omics”. Kok: ‘Door technologische ontwikkelingen kunnen we met sensoren, apps en scanners steeds meer meten aan mensen. “Big data” zijn een trend en digitale technologie zal de voedingswetenschap vooruit stuwen. Van een “one size fits all” benadering zal de voedingsvoorlichting in de toekomst steeds persoonlijker worden.’