Verrijkte voedingsmiddelen meestal niet in Schijf van Vijf

De meeste verrijkte voedingsmiddelen zijn geen gezonde keuze. Ze verhogen weliswaar de inname van vitamines en mineralen, maar vallen vaker buiten de Schijf van Vijf dan niet-verrijkte varianten. Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM op basis van gegevens van de laatste Voedselconsumptiepeiling (VCP 2012-2016).

Vitamine A en D

In Nederland zijn afspraken tussen overheid en producenten gemaakt om margarines en andere plantaardige vetten te verrijken met vitamine A en D. In het onderzoek zijn deze verrijkte producten apart onderzocht van andere verrijkte producten. Van de Nederlanders gebruikt 84 procent met vitamine A en D verrijkte smeer- en bereidingsvetten. Deze groep gebruikers heeft hogere vitamine A- en D-innames dan niet-gebruikers. Verrijkte smeer- en bereidingsvetten dragen voor 44 procent bij aan de inname van vitamine D en voor 29 procent aan de inname van vitamine A.

Vrijwillige verrijking

Naast de afgesproken verrijkte smeer- en bereidingsvetten mogen andere voedingsmiddelen in Nederland vrijwillig verrijkt worden met vitamines en mineralen. Deze producten worden gebruikt door 75 procent van de Nederlandse bevolking. Zij consumeren gemiddeld 1 vrijwillig verrijkt voedingsmiddel per dag. Meest populaire vrijwillig verrijkte producten zijn niet-alcoholische dranken, zuivelproducten en vetten (met meer dan alleen vitamine A en D toegevoegd).

Hogere innames

Consumenten die vrijwillig verrijkte producten gebruiken, hebben hogere innames van vitamines en mineralen dan niet-gebruikers. Zo dragen vrijwillig verrijkte producten voor 78 procent bij aan de inname van vitamine A, voor 44 procent van vitamine D en voor 33 procent van vitamine C en foliumzuur. Voor andere vitamines en mineralen varieerde de bijdrage tussen 9 en 30 procent. Dit leidt tot lagere risico’s op innames onder de behoefte van onder meer vitamine A, B1, B2, B6, C, foliumzuur, calcium en ijzer. Het risico op te hoge innames nam niet toe door gebruik van verrijkte producten.

Schijf van Vijf

Aan de andere kant blijkt uit het onderzoek dat vrijwillig verrijkte voedingsmiddelen meestal niet in de Schijf van Vijf vallen en daarmee niet passen in een gezond voedingspatroon. Alleen bij zuivel en vetten/oliën was er weinig verschil tussen verrijkte en niet verrijkte varianten wat betreft het aandeel dat in de Schijf van Vijf valt. Enkele resultaten:

• verrijkte zuivelproducten: 36 procent valt in de Schijf van Vijf (tegenoever 38 procent van de niet-verrijkte varianten)
• Verrijkte vetten/oliën: 60 procent valt in de Schijf (tegenover 53 procent van de varianten die alleen vitamine A en D bevatten)
• verrijkte ontbijtgranen: 22 procent valt in de Schijf van Vijf (tegenover 40 procent van de niet-verrijkte varianten)
• Verrijkte dranken: niets valt in de Schijf van Vijf (tegenover 29 procent van de niet-verrijkte varianten)
• Verrijkte vlees(vervangers): niets valt in de Schijf van Vijf (tegenover 79 procent van de niet-verrijkte varianten)
• Verrijkte koeken: niets valt binnen de Schijf van vijf (net als bij de niet-verrijkte varianten)

Geen gezonde keuzes

De onderzoekers concluderen dat, ondanks de duidelijke bijdrage aan de voorziening van microvoedingsstoffen, vrijwillig verrijkte voedingsmiddelen meestal geen gezonde keuzes zijn omdat ze buiten de Schijf van Vijf vallen. Hierdoor kunnen ze in theorie bijdragen aan een hogere inname van energie, suiker, verzadigd vet, zout en een lagere inname van vezels. Dit is niet in de huidige studie onderzocht, maar de onderzoekers adviseren om dat wel mee te nemen in toekomstig onderzoek.

Bronnen: 2 publicaties in Journal of Nutrition over verrijkte voeding en over verrijkte margarines