Van PDS tot Parkinson: rol voor probiotica?

Er is steeds meer wetenschappelijke onderbouwing voor gunstige effecten van probiotica bij verschillende aandoeningen: van prikkelbare darmsyndroom (PDS) tot luchtweginfecties en van antibiotica geassocieerde diarree (AAD) tot SIBO (bacteriële overgroei in de dunne darm). Zelfs bij Parkinson lijken verstoringen in het darmmicrobioom (dysbiose) een rol te spelen. Dat werd duidelijk op het “10th International Yakult Symposium Microbiota and Probiotics: Chances and Challenges” op 13 en 14 oktober in Milaan (Italië).

Dysbiose en lekkende darm

‘Levende geneesmiddelen met veel voordelen.’ Zo werden probiotica genoemd door prof. dr. Stephan Bischoff (Universität Hohenheim, Stuttgart). Volgens Bischoff kunnen probiotica de samenstelling van het darmmicrobioom gunstig beïnvloeden en de barrièrefunctie van de darm versterken. Ook hebben probiotica volgens hem een ontstekingsremmende werking en een gunstige invloed op het immuunsysteem. Hij vertelde dat men er langzamerhand achter komt dat het darmmicrobioom bij het ontstaan van veel ziekten een rol lijkt te spelen. Volgens de meest recente inzichten kan een verstoring van het darmmicrobioom (dysbiose) leiden tot een lekkende darm, waardoor (laaggradige) ontstekingen ontstaan. Bischoff: ‘Die kunnen vervolgens niet alleen leiden tot gastro-intestinale aandoeningen als IBD (chronische darmontstekingen, red.) en PDS, maar ook tot aandoeningen in het lichaam ver verwijderd van de darmen, zoals luchtweginfecties, overgewicht, diabetes type 2, artritis en zelfs aandoeningen van het centrale zenuwstelsel als de ziekte van Alzheimer en Parkinson.’

PDS en diarree door antibiotica

Bischoff gaf in zijn presentatie een overzicht van aandoeningen waarvoor de effecten van probiotica goed zijn onderbouwd. Zo vertelde hij dat probiotica onlangs zijn opgenomen in de nieuwe Duitse richtlijnen voor PDS. Omdat er verschil is tussen diverse probiotica, is in de richtlijn ook een lijst opgenomen met de volledige namen van tientallen bacteriestammen (waaronder verschillende bifidobacteriën en lactobacillen), waarvoor minimaal 1 gerandomiseerde klinische studies (RCT) is uitgevoerd. Ook zijn probiotica heel effectief in de preventie van antibiotica geassocieerde diarree. Bischoff: ‘Vooral S. Boulardii en lactobacillen zijn effectief bij antibiotica geassocieerde diarree en zouden daarom aangeraden moeten worden.’

SIBO en luchtweginfecties

Een variant van dysbiose in het darmmicrobioom is SIBO (small intestinal bacterial overgrowth). Het lijkt er volgens Bischoff op dat probiotica kunnen helpen tegen buikpijn bij SIBO, waarschijnlijk het beste in combinatie met antibiotica en een laag FODMAP-dieet. Hij concludeert dit op basis van een meta-analyse van 18 studies naar de rol van probiotica in de preventie en behandeling van SIBO. Overigens kwam uit dezelfde meta-analyse geen effect voor probiotica bij de preventie van SIBO. Wat betreft luchtweginfecties concludeert Bischoff dat probiotica vooral de kans op bovenste luchtweginfecties kunnen verkleinen bij volwassenen en kinderen. Als onderbouwing liet hij onder meer de resultaten zien van een recente meta-analyse van 22 RCT’s onder in totaal ruim 10.000 deelnemers. De conclusie: het risico op luchtweginfecties nam met bijna 20 procent af bij gebruik van probiotische zuivelproducten vergeleken met een placebo. Wel zijn er volgens Bischoff nog meer studies van hoge kwaliteit nodig voor probiotica officieel ter preventie van luchtweginfecties geadviseerd kunnen worden.

Parkinson

Prof. dr. Aletta Kraneveld (Universiteit Utrecht) doet veel onderzoek naar de darm-hersen-as. Zij vertelde tijdens het congres dat de ziekte van Parkinson niet alleen gepaard gaat met motorische problemen, maar ook met verlies van smaak en met gastro-intestinale problemen zoals obstipatie. Kraneveld: ‘De gastro-intestinale problemen kunnen zelfs al jaren voor de diagnose van Parkinson beginnen.’ Volgens haar wijst dit op een rol voor de darm-hersen-as bij het ontstaan van Parkinson. Onlangs zijn er 2 types Parkinson ontdekt: naast een type dat start in de hersenen, is er ook een type dat start in de darmen. Dit laatste type Parkinson gaat gepaard met veranderingen in het darmmicrobioom, een lekkende darm, ontsteking van de darmmucosa en gastro-intestinale problemen. Volgens Kraneveld biedt dit nieuwe inzicht mogelijkheden voor de ontwikkeling van nieuwe behandelingen gericht op de darm-hersen-as. In China is zelfs al een (kleine) humane studie uitgevoerd naar het effect van fecestransplantaties bij Parkinson, met verbeteringen van zowel de motorische symptomen als de gastro-intestinale symptomen zoals vermindering van obstipatie. Momenteel worden er deelnemers met Parkinson gezocht voor vergelijkbare klinische studies naar fecestransplantaties in Nederland, België en Israël.

Gepubliceerd op 18 oktober 2022

Door Angela Severs

Reageer op dit artikel

  1. Frank Conijn 24 oktober 2022 at 14:37 - Reply

    @Karin Overbeek — Mocht je betrokken zijn bij het wetenschappelijke onderzoek: het kan ook nog zo zijn dat de hypokinesie waar veel Parkinsonpatiënten last van hebben (naast de tremor) voorafgegaan wordt door verminderde darmperistaltiek. Immers, ook dat is motoriek, zelfs al staat die niet onder controle van de hersenschors.

    Alle reden dus om inderdaad goed uit te zoeken wat oorzaak en gevolg is, dan wel placebogecontroleerde interventie-onderzoeken af te wachten.

    • Beroep - Gezondheidswetenschapper
  2. Karin Overbeek 20 oktober 2022 at 11:17 - Reply

    Zeker interessante ontwikkeling ! Obstipatie ontstaat bij parkinson al vaak ruim voor de diagnose; oorzaak of gevolg is nog niet duidelijk inderdaad !
    het advies is altijd om te starten met een voedingsvezelverrijkt dieet en beweeginterventies etc. ter ondersteuning. Inzet van probiotica in de parkinsonzorg behoeft nog veel onderzoek; veranderde darmflora; een kwestie van oorzaak of gevolg, is nog niet duidelijk. Inzet van probiotica bij parkinson kan ook een verminderde werking van Levodopa tot gevolg hebben; monitoren op responsfluctuaties is daarom aan te bevelen.

    • Beroep - Diëtist
    • Indien anders - Parkinsonnet
  3. Frank Conijn 19 oktober 2022 at 11:38 - Reply

    Interessante ontwikkelingen. Maar n.m.m. zou er wel goed gelet moeten worden op wat oorzaak en wat gevolg is. Om een voorbeeld te noemen: ontstaat obstipatie bij Parkinsonpatiënten doordat zij minder bewegen of ontstaat Parkinson door de obstipatie?

    Verder moeten er m.i. onderzoeken gestart worden welke therapie beter is: een behoorlijk dieet of het slikken van probiotica. Daarbij zouden alle belangrijke gezondheidsparameters gemeten moeten worden: naast ontstekingsbiomarkers als C-reactieve proteïnen (CRP’s) ook de bloedsuiker- en -vettenwaarden en de bloeddruk.

    Ik heb zo’n idee dat dan het dieet als veel betere therapie uit de bus komt.

    • Beroep - Gezondheidswetenschapper

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.