Vaker dan gedacht medische oorzaak voor ernstige obesitas bij kinderen

Ernstige obesitas bij kinderen en jongeren heeft bij 1 op de 5 te maken met een medische oorzaak. Dat is veel vaker dan voorheen gedacht. Onderzoek van het Centrum Gezond Gewicht (van het Erasmus MC – Sophia Kinderziekenhuis) en Amsterdam UMC toont dit aan.  

Leefstijl niet altijd het probleem 

Op dit moment heeft circa 3 procent van de kinderen en jongeren in Nederland obesitas. De oorzaak wordt meestal in eerste instantie gezocht in een ongezonde leefstijl: beweegt het kind genoeg en eet het gezond? Leefstijl speelt zeker vaak een rol, maar uit dit onderzoek blijkt dat er bij kinderen met ernstige obesitas opvallend vaak ook een medische oorzaak is. 

Medische oorzaak

Arts-onderzoekers Lotte Kleinendorst en Ozair Abawi onderzochten een groep van bijna 300 kinderen met ernstige obesitas (BMI van gemiddeld +3,7 SDS). Voor ieder kind hebben ze uitgezocht wat nu precies de onderliggende oorzaak van de obesitas was. Ze keken bijvoorbeeld naar DNA en hormonen, deden conditietests bij de kinderfysiotherapeut en metingen van de verbranding bij de kinderdiëtist. Uiteindelijk werd bij bijna 20 procent van de onderzochte kinderen een onderliggende medische oorzaak van het extreem hoge gewicht gevonden. Dit is een veel hoger percentage dan de 5 procent die eerder in de medische literatuur is beschreven. Volgens de onderzoekers komt dat omdat er nog nooit zo uitgebreid is gekeken naar mogelijke onderliggende medische oorzaken van de obesitas. 

Als peuter al te zwaar 

Van de kinderen met een medische oorzaak voor het hoge gewicht heeft bijna 70 procent een zeldzame erfelijke obesitas-aandoening. In totaal zijn 13 verschillende genetische obesitas-aandoeningen gediagnostiseerd. Bij deze kinderen zit de oorzaak van de obesitas dus echt in de genen. Bij ruim 15 procent van de kinderen was medicijngebruik (zoals inhalatiecorticosteroïden) de hoofdoorzaak van hun hoge gewicht en bij bijna 15 procent ging het om eerder opgelopen hersenschade. Het vaakst werd een onderliggende oorzaak gevonden bij kinderen die al voor de kleuterklas obesitas hadden. De resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift “PLoS One”. Daarin beschrijven de onderzoekers gedetailleerd hoe artsen de zoektocht naar onderliggende oorzaken van ernstige obesitas bij kinderen kunnen aanpakken. Abawi: ‘Daar is veel behoefte aan, omdat deze oorzaken in de praktijk nu vaak over het hoofd worden gezien en obesitas steeds vaker en op jongere leeftijd voorkomt.’ 

Behandeling met medicijnen 

Het ontdekken van een onderliggende oorzaak van ernstige obesitas is belangrijk, omdat er dan een betere behandeling op maat kan worden gestart. Voor sommige zeldzame erfelijke obesitas-aandoeningen worden op dit moment al studies met nieuwe medicijnen gedaan bij het Centrum Gezond Gewicht. Kleinendorst: ‘Als we bij deze kinderen het “genfoutje” niet hadden gevonden, dan hadden ze dit nieuwe medicijn niet kunnen krijgen. Daarom is het belangrijk dat je als dokter probeert te begrijpen waarom een kind obesitas heeft ontwikkeld. Daarnaast levert een dergelijke diagnose veel begrip op van de omgeving. Dat kan steun geven aan kinderen en hun ouders.’ 

Bron: Erasmus MC