Richtlijnen goede voeding gelden ook voor mensen met diabetes type 2

Ook voor mensen met diabetes type 2 vormen de Richtlijnen goede voeding 2015 de basis voor een gezond en gevarieerd voedingspatroon. Dit schrijft de Gezondheidsraad aan de staatssecretaris van VWS op basis van een inventarisatie van wetenschappelijk onderzoek. Bij overgewicht is het verstandig om af te vallen en deze gewichtsvermindering in stand te houden. Het beperken van de koolhydraatinname kan helpen bij het afvallen, maar de toegevoegde waarde daarvan voor de gezondheid op de lange termijn is niet aangetoond.

Multidisciplinaire commissie

Ruim een miljoen mensen in Nederland hebben diabetes type 2. De Gezondheidsraad onderzocht of de Richtlijnen goede voeding ook geschikt zijn voor deze groep. Wetenschappelijk onderzoek naar voeding bij mensen met diabetes type 2 geeft geen aanleiding één of meer van deze richtlijnen aan te passen. In de multidisciplinaire commissie die het onderzoek beoordeelde zaten voedingskundigen (waaronder diëtist Kirsten Berk), artsen en wetenschappers. Het kernadvies heeft de Gezondheidsraad gebaseerd op in totaal 11 Engelstalige achtergronddocumenten over specifieke voedingsmiddelen (zoals groente, fruit, volkoren graanproducten, zuivel en koffie), voedingsstoffen (zoals vezels) en koolhydraatarme diëten.

Gewichtsverlies

Een groot deel van de mensen met diabetes type 2 heeft overgewicht of ernstig overgewicht. Afvallen en een lager gewicht vasthouden is voor hen van belang, wijst onderzoek uit. Een gewichtsverlies van 5 procent kan al aanzienlijke gezondheidswinst opleveren. Met goede begeleiding is een dergelijk gewichtsverlies bovendien haalbaar. Bij het afvallen kunnen de Richtlijnen goede voeding gevolgd worden, als onderdeel van een bredere aanpak, waarbij ook andere leefstijlfactoren zoals voldoende bewegen centraal staan.

Koolhydraatbeperking

Koolhydraatbeperkte diëten staan erg in de belangstelling en de raad heeft die nader bekeken in relatie tot de gezondheid van mensen met diabetes type 2. Op korte termijn heeft koolhydraatbeperking een gunstig effect op het lichaamsgewicht en de bloedsuikerwaarden, maar na een jaar zijn er geen verschillen meer meetbaar ten opzichte van andere voedingspatronen. Onderzoek op nog langere termijn is er nauwelijks. Het minderen van ongezonde koolhydraatrijke voedingsmiddelen, zoals suikerhoudende dranken en geraffineerde graanproducten, is onderdeel van de Richtlijnen goede voeding. De raad benadrukt het belang daarvan voor mensen met diabetes type 2.

Rol diëtist

Bij veranderingen in het voedingspatroon, waaronder een eventuele koolhydraatbeperking, is het belangrijk dat de inname van essentiële voedingsstoffen niet in het gedrang komt. Een diëtist kan, samen met andere zorgverleners, een advies op maat geven aan mensen met diabetes type 2.

Bron: Gezondheidsraad

Gepubliceerd op 17 november 2021

Door Angela Severs

Reageer op dit artikel

  1. Ellen Govers 24 november 2021 at 14:11 - Reply

    Het is een prachtig rapport, samengesteld door wetenschappers van formaat. Ze weten dus wel hoe ze wetenschappelijke data op waarde moeten schatten. Toen ik de lijst van wetenschappers naliep kon ik vaststellen dat precies twee van de samenstellers patiënten behandelt. Dat betekent dat dit advies vooral evidence based is en niet practice based. Met andere woorden: het is niet getoetst aan de praktijk van de behandeling van mensen met type 2 diabetes. En de conclusie over koolhydraatbeperkte diëten is dan ook vooral een theoretische. Inmiddels is het werkveld wel iets verder. We weten (uit systematische reviews, RCT’s en langlopende groepsprogramma’s) dat het beperken van koolhydraten cruciaal is om de pancreas te ontlasten, de insuline resistentie (die bij alle patiënten met een echte type 2 aanwezig is) te verminderen of zelfs volledig op te heffen en substantieel gewichtsverlies te bereiken. Patiënten weten dit ook en in de eerste lijn komen ze met gerichte hulpvragen. Er worden mooie resultaten bereikt op gebied van glucosewaarden, HbA1c, lipiden, leverfuncties en gewichtsverlies.
    De kloof tussen wetenschap en praktijk blijkt wel het sterkste uit het advies om 5% af te vallen. Inderdaad geeft dit tijdelijk verbetering in bloedwaarden. Er is goed gekeken naar de wenselijkheid van gewichtsverlies bij type 2 (Ryan et al, 2016). Daaruit blijkt dat bij type 2 diabetes 10% gewichtsverlies de beste lange termijn resultaten geeft. 10% afvallen lukt prima bij mensen met type 2 op een koolhydraatbeperkt dieet, maar niet op de RGV.
    En, inderdaad, een koolhydraatbeperkt dieet heeft deskundige begeleiding nodig. Die is er: in Nederland passen honderden diëtisten in de eerste lijn dit dieet (dat MAATWERK is) toe en is aangetoond dat het beter werkt (Govers et al, 2019) bij mensen met type 2.
    Geneeskunde, en een dieet is een voeding die om medische redenen (type 2 diabetes) wordt gegeven is geneeskunde, moet ook gaan over de moed van zorgverleners om hun patiënten de beste behandeling te geven.
    In de zorg voor mensen met kanker wordt dit al 40 jaar gedaan, met geweldige resultaten. Ook mensen met type 2 verdienen het dat zorgverleners altijd de beste behandeling geven.
    Helaas zijn de richtlijnen Goede Voeding niet ontwikkeld voor type 2, of welke ziekte dan ook, maar om ziekte te voorkomen. De RGV kunnen daarom wel als onderhoudsbehandeling gegeven worden, maar niet als een interventie nodig is om substantieel gewichtsverlies (10%) te bereiken.
    Concluderend stel ik vast dat dit rapport vooral een stap op de plaats is in plaats van een moedige stap voorwaarts. Jammer, en patiënten hebben er niet echt iets aan.
    Ook legt het rapport alle resultaten die al bereikt zijn met het programma ‘Keer diabetes om’ naast zich neer, en dat is zeker een gemiste kans.
    Volgende rapporten moeten vooral de patiënt centraal stellen: hoe kan een (dieet/voedings)behandeling ertoe leiden dat de ziekte zoveel mogelijk wordt teruggedrongen, en dat de kwaliteit van leven wordt geoptimaliseerd. Dat is in het geval van mensen met type 2 diabetes ook: zo min mogelijk medicatie moeten slikken, en niet terecht komen in een stepping-stone scenario waar de medicatie ieder jaar toeneemt.

    • Beroep: Diëtist
    • Indien anders: onderzoeker
  2. Frank Conijn 24 november 2021 at 02:48 - Reply

    Mijn advies aan mensen die willen of zouden moeten afvallen (dus breder dan alleen diabetes 2-patiënten): laat je bloed onderzoeken op HbA1c en bloedvetten, en stem je dieet daarop af. Dus als je bloedvetten goed zijn en je HbA1c slecht, hoef je niet vetarm maar wel koolhydraatarm te eten. En vice versa.

    • Beroep: Gezondheidswetenschapper
  3. Nina 18 november 2021 at 03:26 - Reply

    Hoe moet ik dit nieuws zien in relatie tot het gedane onderzoek door de NDF bij het totstandkomen van de nieuwe richtlijn voeding bij DM2, die exact een jaar geleden werd gepubliceerd? https://www.nieuwsvoordietisten.nl/nieuwe-voedingsrichtlijn-diabetes/ DASH of Mediterraan zou het meest voordelig zijn, en naar de Schijf was te weinig onderzoek?

    • Beroep: Anders
    • Indien anders: verpleegkundige

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.