Relatie obesitas, immuunsysteem en corona

Obesitas verhoogt het risico op een ernstiger verloop van COVID-19. Een belangrijke verklaring daarvoor is de grote hoeveelheid buikvet, die het immuunsysteem uit balans brengt. Dat vertelde prof. dr. Liesbeth van Rossum, hoogleraar Obesitas en Stress en internist-endocrinoloog aan het Erasmus MC Rotterdam als een van de  sprekers tijdens het webinar “Obesitas en COVID-19”. Dit webinar van het Obesitas Platform is op 7 mei gevolgd door circa 1.100 zorgprofessionals. 

Overgewicht bij 77 procent van de IC-patiënten 

Volgens Van Rossum komen momenteel 2 pandemieën samen: de acute pandemie van het coronavirus en de chronische pandemie van overgewicht. Veel coronapatiënten die in Nederland op de intensive care (IC) worden opgenomen, hebben overgewicht, zo blijkt uit onderzoek van de Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE). Van de IC-patiënten met COVID-19 heeft 77 procent overgewicht (BMI vanaf 25) en bij 30 procent is sprake van obesitas (BMI vanaf 30). Van Rossum: ‘Dat zijn hogere percentages dan gemiddeld in Nederland voorkomt. Van de volwassen bevolking heeft 50 procent overgewicht en bij 15 procent is sprake van obesitas.’ 

Waarom obesitas nadelig is bij COVID-19 

Er zijn 4 belangrijke oorzaken voor het feit dat COVID-19-patiënten met obesitas relatief vaak op de IC worden opgenomen, aldus Van Rossum: 

• Obesitas verhoogt het risico op diabetes type 2 en hypertensie, allebei risicofactoren voor een ernstiger ziekteverloop van COVID-19. 
• Mensen met obesitas hebben vaak een beperktere longfunctie en sneller last van kortademigheid. 
• Obesitas verhoogt het risico op trombose. Uit recent onderzoek blijkt dat veel COVID-19 patiënten op de IC trombose en longembolieën ontwikkelen. 
• Obesitas verstoort het immuunsysteem. 

Disbalans in immuunsysteem 

Vooral de laatste oorzaak – een verstoord immuunsysteem – is volgens Van Rossum een belangrijke factor. Van Rossum: ‘Buikvet is een orgaan, dat pro-inflammatoire hormonen als leptine aanmaakt. Het gevolg is een chronische laaggradige ontsteking, die niet alleen diabetes type 2 en hypertensie in de hand werkt, maar ook het immuunsysteem continu belast en uit balans brengt. Als er dan een virus langskomt, reageert het immuunsysteem minder goed. Dat betekent dat het virus zich sneller kan vermeerderen bij iemand met obesitas dan bij iemand met een gezond gewicht.   

Helpt resveratrol? 

Onlangs opperde Peter van der Voort, hoofd Intensive Care van het UMC Groningen bij het tv-programma Jinek dat voedingssupplementen met resveratrol, een flavonoïde uit onder meer rode wijn, zouden helpen tegen het coronavirus. Van Rossum is een stuk minder stellig over een gunstig effect: ‘Alleen in dierstudies is aangetoond dat resveratrol leptine kan verlagen, maar niet bij mensen. Op dit moment weten we nog niet of er een specifieke rol van resveratrol is bij COVID-19. Daar zou eerst onderzoek naar moeten komen.’ Ze kreeg bijval van diëtist en voedingseconoom dr. Karen Freijer, algemeen manager bij Partnerschap Overgewicht Nederland (PON). Volgens Freijer is het belangrijker om ervoor te zorgen dat de complete voeding in orde is in plaatst van slechts 1 flavonoïde te slikken. Freijer: ‘Een gezonde voeding bevat veel vitamines en mineralen die de weerstand ondersteunen. Goede voeding maakt een verschil als het om weerstand gaat.’ 

Is afvallen goed voor de weerstand? 

Van Rossum ging ook in op de vraag of afvallen goed is voor de weerstand. Volgens haar is een crashdieet niet gunstig, maar kan op een rustige manier afvallen het immuunsysteem bij mensen met obesitas versterken. Ze ziet daarbij (opmerkelijk genoeg) eerder een rol weggelegd voor gecombineerde leefstijlinterventies (GLI) dan voor de diëtist: ‘Voeding is wel een belangrijke factor bij obesitas, maar niet de enige factor. Als het probleem alleen op voedingsgebied ligt en er geen sprake is van bijvoorbeeld te weinig beweging en dikmakende medicatie, dan kan een diëtist goede resultaten boeken. Jammer genoeg kreeg de enige diëtist onder de sprekers niet de gelegenheid hier ook op te reageren, want dan had die kunnen aanvullen dat diëtisten veel meer doen dan alleen voeding bij de behandeling van obesitas en overgewicht.  

Het webinar is financieel mogelijk gemaakt door Novo Nordisk BV. Het webinar is hier terug te kijken.