Recensie: De hamster in je brein

Een knalroze boek met gele letters en een hamster voorop. Dat doet niet meteen vermoeden dat dit een boek is over gewichtsverlies. Toch geeft dit populairwetenschappelijk boek volgens de cover een “methode voor duurzaam gewichtsverlies”, geschreven door 2 Nederlandse kinderartsen.

De hamster

Allereerst: het boek is dan geschreven door Felix Kreier en Maarten Biezeveld, twee kinderartsen met belangstelling voor hersenen en overgewicht. De inhoud en de methode van het boek is echter bestemd voor volwassenen. Ten tweede: wie of wat is de hamster? Dat is een metafoor voor de hypothalamus, volgens de auteurs van “de hamster in je brein”. De hypothalamus regelt zaken als lichaamstemperatuur, ademhaling, hartslag en honger- en dorst. Deze functies gebeuren automatisch en gaan dag en nacht door. Volgens de auteurs heeft de hypothalamus een cruciale rol bij afvallen en gewichtsbeheersing. Want de hypothalamus houdt niet van energietekorten in het lichaam, het wil altijd een voorraad “hamsteren”. Als je de hypothalamus van slag brengt door bijvoorbeeld een crashdieet te gaan volgen, dan zal deze hamster er alles aan doen om het evenwicht weer te herstellen. Dan daalt de stofwisseling en krijg je honger, net zolang tot de situatie weer in evenwicht is.

Langzaam aan

Om de hamster niet van streek te maken, adviseren deze kinderartsen om af te vallen in een heel rustig tempo. Stel dat de hamster op een grote wintervoorraad ligt, dan is het zaak om er steeds stiekem één zaadje tegelijk vanaf te halen. De auteurs zeggen: ‘Hoe kinderachtig het voorbeeld van de hamster misschien overkomt, de boodschap erachter is bloedserieus. En misschien wel een van de belangrijkste boodschappen van het boek: val niet te snel af!’ Zij adviseren een snelheid van 200 gram gewichtsverlies per week, oftewel 10 kilo per jaar. Waar dat getal precies vandaan komt, wordt niet helemaal duidelijk, al worden in het boek wel veel wetenschappers en studies aangehaald.

Fastfood

Het blijft niet alleen bij de hypothalamus. Het boek gaat ook over de functie van de prefrontale cortex en het limbisch systeem: alles om duidelijk te maken hoe ingewikkeld het menselijk gedrag is en hoe gewoontes worden gevormd. De auteurs noemen ook een factor die buiten onze hersenen ligt: de “externe cortex”, oftewel de mensen in onze omgeving, sociale media en andere invloeden van buitenaf. Na die uitleg volgt hoe je deze hersengebieden kunt laten samenwerken om zo tot gewichtsverlies te komen. Hier en daar staan leuke inzichten. Zoals dat bewegen je hongergevoel onderdrukt, omdat de hypothalamus bij bewegen denkt dat je gaat “jagen en verzamelen” en dat de beloning dus zal volgen. Of dat je innerlijke hamster bij het eten van fastfood veel signalen mist, die bij zelf boodschappen doen en koken wel optreden. Dat gemis aan signalen van voorbereiding voor de hypothalamus zorgt ervoor dat je minder verzadigd raakt van fastfood.

Methode

In het laatste hoofdstuk wordt de “hamstermethode” uitgelegd. De artsen adviseren een licht negatieve energiebalans, door middel van iets minder eten, iets meer bewegen, goed te slapen en stress te vermijden. Langzaam afvallen dus, zonder honger om de hamster niet wakker te schudden. Het gaat om kleine gewoontes te veranderen, stap voor stap. Je bent daarbij vrij om te eten wat je wilt. De artsen waarschuwen expliciet voor te snel gewichtsverlies: dan maak je je innerlijke hamster boos en kun je beter een stapje terug doen.

Calorieën tellen

Meten is weten, dat is het credo van de artsen. Daarom adviseren ze een weegschaal, een keukenweegschaal, een stappenteller en een app om calorieën te tellen. Ik vraag me echter af of al dat meten en die focus op calorieën tellen wel zin heeft voor onze innerlijke hamster. Bovendien zeggen de auteurs eerder in het boek dat formules om onze stofwisseling te meten niet erg nauwkeurig zijn. Waarom dan wel vertrouwen op de (ook niet zo nauwkeurige) informatie van de weegschaal en uit calorietabellen? Of op de motivatie om die calorieën te blijven tellen? Maar goed, voor veel mensen kan het tijdelijk tellen van calorieën en het inschatten van portiegrootte zinvol zijn. Al met al is dit een boek dat mensen laat inzien hoe onze hersenen werken als je gewicht wilt verliezen. Met als belangrijkste boodschap: val langzaam af voor blijvend gewichtsverlies. Nog het vermelden waard: de auteurs hebben ook een digitaal ondersteuningsprogramma ontwikkeld, waarbij je dagelijks oefeningen krijgt om de verschillende hersengebieden te stimuleren en je afvallen te ondersteunen (zie www.hausofhamster.com). Dat programma volg je via Facebook en kost 2,49 per week voor 4 weken, of 1,49 per week voor 24 weken. Al met al een aardig boek, dat je cliënt met overgewicht vast nieuwe inzichten oplevert.

De hamster in je brein. Methode voor duurzaam gewichtsverlies. Felix Kreier en Maarten Biezeveld, uitgeverij Lannoo, ISBN 9789461562630, 210 pagina’s, € 22,50.

Gepubliceerd op 2 juni 2020

Door Karine Hoenderdos

Reageer op dit artikel

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.