Protocolemie
Lang leve de richtlijnen! Wat is het fijn dat er een Gezondheidsraad is, een Zakboek Diëtetiek, of bijvoorbeeld een Nederlandse Diabetes Federatie! Wat is het fantastisch dat er protocollen zijn! Wat verhoogt dat de kwaliteit van ons werk!
Maar.
Protocollen en richtlijnen zijn niet in steen gebeiteld, want ze veranderen regelmatig. En protocollen en richtlijnen zijn ook zeker niet heilig. In de praktijk werk je namelijk met mensen. Mensen met elk hun eigen angsten, historie, aandoeningen, verlangens, voorkeuren, smaakverschillen, capaciteiten en sociaal netwerk.
Er is een bekende uitspraak, die een wijze diëtist (ik noem geen namen maar het was Sophie Luderer) onlangs op Twitter weer eens aanhaalde:
Een slechte diëtist kent de richtlijnen niet.
Een matige diëtist volgt uitsluitend de richtlijnen.
Een goede diëtist kent de richtlijn, weet wanneer en waarom daar vanaf geweken kan worden en legt dit vast.
Alleen zó kun je werken met richtlijnen en protocollen. Alleen zó hou je rekening met de complexe werkelijkheid en met de mens die tegenover je zit. En als je de afwijkingen consequent vastlegt, kunnen daardoor de richtlijnen en protocollen uiteindelijk worden aangepast, zodat ze telkens weer een beetje beter worden.
Protocollen zijn een hulpmiddel, geen keurslijf. Weg met de protocolemie, lang leve de menselijkheid.
Gepubliceerd op 29 november 2019
Door Karine Hoenderdos
Reageer op dit artikel
Actueel
Protocolemie: wat een mooie term! Helemaal eens met Karine. Zoals met alle tools, het gaat erom hoe je ze gebruikt. Regels zijn middel en geen doel. Het risico van regels is schijnzekerheid, niet alleen voor onszelf, maar ook voor je cliënt.
Ik heb in mijn laatste boek (Klaar voor de start? Hap!) geprobeerd de regels te vermijden. Ik heb vooral het waarom uitgelegd, uitgaande van de ontwikkeling van het kind en de rol van de ouders. Regels maakt mensen onzelfstandig en onzeker. En jonge ouders zijn al zo onzeker. #omanelweethetwel
Protocollen zijn evidence based. Daar zit precies het probleem: ze zijn op basis van studies met groepen mensen. Alle patienten/cliënten zijn individueel verschillend. Daarom hebben we ook de dietistische diagnose: je stelt als diëtist samen met de patiënt/cliënt vast wat de problemen zijn en hoe je daar aan wilt gaan werken.
Dat is practice based werken. Wetenschappers vinden dat de uitkomsten van studies het meest relevant zijn, maar in de praktijk heb je daar maar beperkt wat aan. Toch worden deze wetenschappelijke uitkomsten vaak één op één toegepast in de praktijk, en dat wordt vaak ook nog van diëtisten verwacht. Ga de POH of huisarts maar eens uitleggen dat je zelf, door observatie hebt vastgesteld dat zaken heel anders werken dan nog steeds wordt onderwezen. Het is hoog tijd dat wetenschappers meer naar zorgverleners gaan luisteren en hun waarnemingen serieus gaan nemen. Nu is het toch vooral andersom.
Om, samen met je patiënt, een eigen koers te varen wordt je vaak niet in dank afgenomen. Niet alleen diëtisten zijn protocollen fetisjisten, POH´s zijn dat nog meer. Het afwijken van protocollen vereist moed en kan je ook klanten kosten. En dus inkomen.
Het is tijd voor verandering. Niet alleen bij diëtisten, maar ook bij verwijzers en opleidingen, die soms ook nog achterhaalde zaken onderwijzen omdat ze geen patienten spreken en dus niet weten hoe het werkelijk zit.
Helemaal met Anneke eens. Er bestaat GEEN “ schoenmaat – 50 aanpak voor alle mensen” als het om voedingsadviezen gaat, omdat de “ gemiddelde persoon niet bestaat. Elk individu is genetisch en biochemisch auniek. Dat schreef Dr. Roger Williams al in 1956 ( “ Biochemical Individuality – The Basis to understanding what shapes your health”). Helaas loopt de huidige aanpak in de voedings en dieetleer op dit concept nog altijd ver achter….
Het al dan niet afwijken van protocollen heeft niet puur te maken met menselijkheid, maar kan ook worden uitgelegd als evidence based handelen. Wanneer je een richtlijn bestudeert zie je ook dat in de onderbouwing aangegeven wordt waarom je volgens deze richtlijn kan werken. Daar waar de situatie van jouw patiënt afwijkt van de voorwaarden die in de onderbouwing van de richtlijn vermeld staan ga je beredeneren hoe je de behandeling van de patiënt moet aanpassen om tot een optimaal welbevinden van de patiënt te komen. Daarbij heb je de input van de patiënt nodig, omdat die zijn/haar eigen situatie het beste kent. Samen met jouw kennis en de kennis die er bij anderen aanwezig is over de specifieke afwijkingen in de situatie van jouw patiënt èn de kennis en ervaringen van jouw patiënt kun je dan samen tot de beste behandeling komen die bij jouw patiënt past.
Dat is de combinatie van analytisch denken en empathie die je toepast in de behandeling van je patiënt.