‘Pak die transmurale voedingszorg stap voor stap aan’

Is het in jouw regio slecht gesteld met de transmurale voedingszorg van kwetsbare ouderen? Kom dan in actie en maak daarbij gebruik van het onlangs door de Stuurgroep Ondervoeding ontwikkelde “Voedingspaspoort”. Deze oproep doet Ellen van der Heijden, bureau-directeur van de Stuurgroep Ondervoeding en partner PIT Actief.

Wat was de aanleiding voor de ontwikkeling van het Voedingspaspoort?

‘Ouderen zijn kwetsbaar en hebben vaak gezondheidsproblemen. Daardoor verplaatsen ze zich regelmatig van de ene zorginstelling naar de andere en van zorginstelling naar huis en andersom. Bij deze transitie is een optimale overdracht van voedingszorg heel belangrijk, zeker omdat 1 op de 10 zelfstandig wonende ouderen ondervoed is. Maar in de praktijk gebeurt overdracht van voedingszorg nog onvoldoende; het heeft geen prioriteit.’

Wat kun je als diëtist daaraan doen?

‘Heel veel! De continuïteit van voedingszorg bij kwetsbare groepen is gewoon nauwelijks geregeld bij transitie van de zorg. Dat moet echt beter en is een knelpunt in de huidige zorg, gericht op zo min en kort mogelijke opnames. Als diëtist zou je je verantwoordelijkheid kunnen nemen om dit probleem aan te kaarten binnen jouw regionale netwerk. Je kunt het daarbij zo groot maken als je zelf wilt. Vaak werkt het goed om kleine stapjes te zetten. Zit je in een transmuraal overleg van diëtisten? Kijk hoe jullie dit gezamenlijk kunnen oppakken. Wellicht zijn er in je wijk, gemeente of regio al samenwerkingsgroepen van bijvoorbeeld huisartsenpraktijken, transferverpleegkundigen, thuiszorg en welzijn gericht op kwetsbare ouderen thuis. Breng de transmurale voedingszorg daar ter sprake en werk verder aan een stappenplan. Je kunt het als diëtist niet alleen, maar je kunt wel het initiatief nemen en stimuleren.’

Hoe pak je zoiets aan?

‘Daarvoor kun je gebruikmaken van ons project “Voedingspaspoort” dat we in opdracht van het ministerie van VWS hebben uitgevoerd. De Handreiking Het Voedingspaspoort is gebaseerd op de ervaringen en voorbeelden uit 3 pilotregio’s en is bedoeld voor ouderen, mantelzorgers en professionals. Met behulp van de uitgebreide beschrijving van een stappenplan in de handreiking, de instrumenten en de voorbeelden uit de 3 pilotregio’s kun je in je eigen regio aan de slag met het verbeteren van de continuïteit van transmurale voedingszorg voor ouderen. De Handreiking ondersteunt onder meer bij het optimaliseren van overdracht, communicatie en samenwerking tussen professionals in de zorg en het sociale domein en het faciliteert bij praktische hulp en ondersteuning. Ook is het Voedingspaspoort bedoeld voor het vergroten van kennis over ondervoeding bij zowel de oudere als professionals en het bekrachtigen van eigen regie van de oudere. Een belangrijke stap is het vormen van een kernteam en afbakening van het geografisch gebied. De regio moet niet te groot, maar ook niet te klein zijn, om de juiste professionals en instanties uit de zorg en het sociale domein te binden aan het kernteam.’

Dat klinkt allemaal best ingewikkeld…

‘Het ontwikkelen van een nieuwe werkwijze of het maken van afspraken via een projectmatige aanpak over voedingszorg is natuurlijk lastig. Het maakt het al iets eenvoudiger als het zoveel mogelijk op maat is toegespitst op de regio en de samenwerkende organisaties en professionals. Daarom zijn we in dit project uitgegaan van 3 heel verschillende regionale pilots in Nijmegen, Gorinchem en Sneek. Die regio’s hebben de transmurale samenwerking allemaal anders opgepakt, afhankelijk van de plaatselijke situatie. Gorinchem heeft zich bijvoorbeeld gericht op het opnemen van de voedingsstatus in de medische en verpleegkundige overdracht van het ziekenhuis naar de huisarts en wijkverpleegkundige, zodat het in het ziekenhuis ingezette voedingsbeleid thuis een vervolg krijgt. In Nijmegen was de pilot in een wijk en gericht op samenwerking tussen welzijn en  wijkverpleegkundigen die nu meer aandacht hebben voor voeding van ouderen thuis en na ontslag van ouderen uit het ziekenhuis. En in Sneek is het eigen regionale “Voedingspaspoort”-boekje ontwikkeld, waarmee ouderen zelf de regie krijgen van de voedingszorg.’

Wat staat er allemaal in dat “Voedingspaspoort”?

‘Het Voedingspaspoort is een aantekeningenboekje, digitaal of geprint. Hier staan alle afspraken en informatie over de voeding van de oudere in en ook alle gegevens van de betrokken professionals. De oudere kan dit Voedingspaspoort meenemen naar alle zorgprofessionals, zodat iedereen op de hoogte is van de benodigde voedingszorg. Het is een landelijk concept als basis voor je eigen regionale variant. Iedereen kan het aanpassen naar eigen wensen en de wijze van samenwerking.’

Heb je nog andere tips voor diëtisten die hiermee aan de slag willen?

‘Ga met je idee naar de plaatselijke wethouder Zorg. Gemeenten moeten hier ook mee aan de slag en weten vaak niet hoe. Met het landelijke project Voedingspaspoort als onderbouwing van een goed plan is de kans groter dat je hier subsidie voor krijgt. Kijk verder op welke van de 3 pilotregio’s jouw regio het meeste lijkt en neem die aanpak als uitgangspunt. Laat je niet afschrikken door de 176 pagina’s tellende Handreiking. Het grootste deel zijn bijlagen waar je ideeën en tips uit kunt halen zodat je het wiel niet opnieuw hoeft uit te vinden. Zo staat er een uitnodigingsbrief in voor een focusgroep ouderen, brieven aan huisartsen, overdrachtsformulieren, zorgpad etc. Die kun je knippen en plakken en aanpassen naar jouw situatie. Het mag allemaal vrij gebruikt worden. Het beste werkt het om dit onderwerp stapje voor stapje op te pakken. En begin klein, bijvoorbeeld in je eigen wijk met bevlogen mensen en werk samen aan een breder kernteam en afbakening van voldoende groot geografisch gebied.’