Nudgen via voedselpresentatie

Van een deksel op een snoeppot tot een relatief groot aanbod aan vega-producten: het veranderen van de presentatie van voedsel kan bijdragen aan gezondere en duurzamere keuzes. Dat blijkt uit onderzoek van gedragswetenschapper Sanne Raghoebar, die vrijdag 19 maart op dit onderwerp promoveerde aan de Wageningen Universiteit.

Sociale norm

Als een prullenbak vol zit met tissues om winkelmandjes schoon te maken, maken mensen eerder hun mandje schoon, omdat ze zien dat het de sociale norm is. Als een straat brandschoon is, gooien mensen minder snel afval op straat, omdat afval laten slingeren blijkbaar niet normaal is in die omgeving. Zo kan het aanbod en de presentatie van voedsel mensen ook laten denken dat een bepaalde keuze of bepaald gedrag de sociale norm is. Dat ontdekte Raghoebar toen ze ging observeren in tankshops, bedrijfsrestaurants, restaurants in winkels en bij lunchbuffetten. Hoeveel producten liggen er, hoe worden ze gepresenteerd, wat is de portiegrootte? Ze zag onder meer dat het normaal is om een product te kiezen als je ziet dat anderen dit ook hebben gekozen, bijvoorbeeld doordat er kruimels omheen liggen of door een sausdeksel dat open staat. Vervolgens startte ze experimentele onderzoeken naar 3 specifieke fysieke aspecten, ook wel cues genoemd.

Deksel op de snoeppot

De eerste cue betrof een snoeppot die open of dicht was. Als het deksel op de pot zat, voelden aanwezigen in een onderzoekslab zich minder vrij om wat te pakken en vonden dat het minder gepast was; ook al werd het snoep aangeprezen en mochten mensen gewoon vrijuit snoep pakken. Ze pakten dan ook daadwerkelijk minder snoepgoed uit een pot met deksel. Het deksel communiceerde een sociale norm.

Aanbod vega-producten

In een andere reeks experimenten werd er online en in een nagemaakte supermarkt vlees en vegetarische producten aangeboden aan niet-vegetariërs. Wanneer het aanbod van vegetarische producten in de nagemaakte supermarkt groter was, bleek men te denken dat andere consumenten vaker voor vegetarisch kiezen in die omgeving. Als het vak met vlees groter is, communiceert dat waarschijnlijk de norm dat vlees eten normaal is. Om de aankoop van vegetarische producten te bevorderen, zou volgens Raghoebar inrichting en aanbieding veranderd kunnen worden.

Portiegrootte

In de laatste reeks experimenten, online en in een onderzoekslab, onderzocht Raghoebar hoe de portiegrootte invloed heeft op eetgedrag. Het bleek dat deelnemers die een groot stuk lasagne voorgeschoteld kregen, de dag erna zelf ook een vrij groot stuk pakten. Bij de kleinere portie kozen mensen juist de volgende dag voor een kleiner stuk. De portiegrootte communiceert dus een sociale norm over normale en gepaste consumptie, een norm die mensen op een later tijdstip ook weer handhaven. Zulke cues worden dus daadwerkelijk gebruikt als hulpmiddel om te bepalen hoeveel men consumeert.

Eetgedrag sturen

Net als geen afval in de straat, kan ook ons eetgedrag de goede kant op gestuurd worden. ‘Je zou niet alles moeten verbieden en alleen maar gezonde dingen moeten aanbieden’, zegt Raghoebar. ‘Maar het zou wel meer genormaliseerd mogen worden. De balans moet terug, en via de inrichting van ons voedselaanbod communiceren wat gezond en duurzaam is, kan daarbij helpen.’

Bron: Wageningen University & Research