Nieuwe richtlijnen goede voeding voor mensen met hart- en vaatziekten

De Gezondheidsraad adviseert meer vis voor mensen met hart- en vaatziekten. Ook kunnen producten met plantensterolen of -stanolen overwogen worden om het LDL-cholesterolgehalte te verlagen. Dat schrijft de Gezondheidsraad in de nieuwe “Richtlijnen goede voeding voor mensen met hart- en vaatziekten door atherosclerose”.

Vette en magere vis

Volgens de Gezondheidsraad vormen de Richtlijnen goede voeding uit 2015 een geschikte basis voor mensen met atherosclerotische hart- en vaatziekten, zoals de meeste gevallen van hartinfarct, herseninfarct en perifeer vaatlijden. Alleen het advies voor vis is afwijkend: de Gezondheidsraad concludeert op basis van onderzoek dat 1 tot 2 porties vis per week gezondheidswinst kunnen opleveren voor mensen met hart- en vaatziekten. Er wordt daarbij geen onderscheid gemaakt tussen vette en magere vis, omdat er onvoldoende studies zijn gedaan. Het visadvies wijkt hierin af van de Richtlijnen goede voeding voor de algemene bevolking. Daarin wordt geadviseerd om 1 keer per week vis te eten, bij voorkeur vette vis.

Plantensterolen en -stanolen

Een gezond voedingspatroon conform de Richtlijnen goede voeding 2015 kan volgens de Gezondheidsraad helpen het LDL-cholesterol te verlagen. Daarnaast kunnen producten verrijkt met plantensterolen en/of -stanolen, zoals bepaalde margarines en zuivelproducten, overwogen worden voor mensen met hart- en vaatziekten die een verhoogd LDL-cholesterolgehalte hebben. Deze producten blijken namelijk effectief in het verlagen van het LDL-cholesterol, ook bij mensen die statines gebruiken. Met deze producten kan een LDL-cholesterolreductie van 7-11 procent worden bereikt. Ze zijn geen vervanging van statines, omdat daarmee ongeveer 30 procent reductie kan worden bereikt. Wel kunnen plantensterolen en -stanolen volgens de Gezondheidsraad gebruikt worden naast statines of door mensen die geen statines willen of kunnen gebruiken. Of ze ook werken bij mensen die andere cholesterolverlagende medicijnen dan statines gebruiken, is niet voldoende bekend. Ook is niet bekend of plantensterolen en -stanolen daadwerkelijk leiden tot minder hart- en vaatziekten. Daar zijn volgens de Gezondheidsraad geen studies naar gedaan.

Visolie en rodegistrijst

Over supplementen met monacoline K uit rodegistrijst – ook gericht op het verlagen van het LDL-cholesterolgehalte – doet de Gezondheidsraad geen aanbeveling. Er zijn namelijk onvoldoende studies naar gedaan. Visoliesupplementen met doseringen die vergelijkbaar zijn met 2 porties vis per week (1 gram visvetzuren per dag) leveren volgens de Gezondheidsraad waarschijnlijk geen gezondheidswinst op. Over hoger gedoseerde visoliesupplementen kan de Gezondheidsraad geen aanbeveling doen omdat het beschikbare onderzoek geen eenduidig resultaat oplevert.

Van zout tot zuivel

De Gezondheidsraad heeft ook van andere voedingsmiddelen en dranken onderzocht of er voor mensen met hart- en vaatziekten specifieke aanpassingen nodig zijn ten opzichte van de Richtlijnen goede voeding 2015. Met uitzondering van vis bleek dat nergens het geval. De richtlijnen voor bijvoorbeeld zout, vetten en oliën, koffie, vlees, zuivel en alcohol zijn dus voor hart- en vaatpatiënten hetzelfde als voor de algemene bevolking. Dat betekent bijvoorbeeld dat er ook voor mensen met hart- en vaatziekten geen gezondheidsverschillen zijn gevonden tussen magere, halfvolle en volvette zuivel.

Gewichtsreductie

Een groot deel van de mensen met atherosclerotische hart- en vaatziekten heeft overgewicht of obesitas. De Gezondheidsraad raadt in dat geval aan te streven naar gewichtsreductie van ten minste 5 procent. Voor mensen die willen afvallen kan een energiebeperkt dieet op basis van de Richtlijnen goede voeding 2015 worden samengesteld en is begeleiding door een diëtist aan te raden, aldus de Gezondheidsraad.

Voedingsadvies op maat

Deze nieuwe richtlijnen zijn bedoeld voor het Voedingscentrum en patiëntenorganisaties om te gebruiken als basis voor de voorlichting aan mensen met hart- en vaatziekten veroorzaakt door atherosclerose. Een diëtist kan een voedingsadvies op maat geven aan mensen met atherosclerotische hart- en vaatziekten, in afstemming met andere zorgprofessionals zoals cardiologen en (praktijkondersteuners van) huisartsen. Deze zorgprofessionals kunnen de richtlijnen als naslagwerk gebruiken. De richtlijnen kunnen ook geïntegreerd worden in bredere interventies ter bevordering van een gezonde leefstijl voor mensen met hart- en vaatziekten, zoals in hartrevalidatieprogramma’s.

Atherosclerotische hart- en vaatziekten

De nieuwe richtlijnen zijn specifiek gericht op mensen met hart- en vaatziekten die worden veroorzaakt door atherosclerose. Dat is de meest voorkomende vorm van hart- en vaatziekten in Nederland. Een ongezond voedingspatroon is een risicofactor voor atherosclerotische hart- en vaatziekten.

Bron: Gezondheidsraad