Nieuwe benadering voor classificeren van bewerkte voedingsmiddelen

In voedingsonderzoek is er veel discussie over NOVA, het meest gebruikte systeem om voedingsmiddelen in te delen naar mate van bewerking. Tijdens NUTRITION 2025 werd een andere benadering gepresenteerd, die meer onderscheid maakt tussen ultra-bewerkte voedingsmiddelen. Er is zelfs een nieuwe categorie: super-ultrabewerkt.

Kritiek op NOVA

Ultrabewerkte voedingsmiddelen worden in verband gebracht met een verhoogd risico op obesitas, hart- en vaatziekten en andere chronische ziekten. Onderzoekers maken daarbij meestal gebruik van de NOVA-indeling uit 2009, die ook gebruikt wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). NOVA maakt onderscheid tussen onbewerkte, minimaal bewerkte en ultrabewerkte voedingsmiddelen. De kritiek op deze methode is de brede definitie van ultrabewerkt, die alle ultra-bewerkte voedingsmiddelen over één kam scheert.

Super-ultra bewerkt

Om een ​​meer gedetailleerd onderscheid te maken tussen voedingsmiddelen, is een nieuw scoresysteem ontwikkeld op basis van het aantal bewerkte ingrediënten, het energiepercentage van toegevoegde suikers en de aanwezigheid van ongezonde voedingsstoffen. In dit systeem worden voedingsmiddelen geclassificeerd als minimaal, licht, matig, ultra of super-ultra bewerkt.

WISEcode UPF

De nieuwe aanpak is ontwikkeld door onderzoekers van WISEcode, een app die consumenten informatie geeft over verpakte voedingsmiddelen. Een van de onderzoekers, Richard Black, Chief Scientific Officer bij WISEcode en universitair hoofddocent aan de Tufts University School of Nutrition Science and Policy, presenteerde een vergelijking van de nieuwe “WISEcode UPF” met NOVA tijdens NUTRITION 2025, de jaarlijkse bijeenkomst van de American Society for Nutrition.

Meer nuance

In het onderzoek zijn meer dan 650.000 voedingsmiddelen ingedeeld met de NOVA en met het nieuwe systeem. Bij NOVA valt 95 procent van de onderzochte voedingsmiddelen onder ultrabewerkt. Bij WISEcode UPF is de verdeling over de 5 categorieën gelijkmatiger, waarbij bijna 20 procent onder ultrabewerkt valt en bijna 23 procent onder super-ultrabewerkt. De resultaten tonen aan dat de nieuwe indeling veel meer onderscheid maakt tussen voedingsmiddelen die onder NOVA als ultrabewerkt worden geclassificeerd. Aan de andere kant maakt het nieuwe systeem minder onderscheid tussen minder bewerkte voedingsmiddelen.

Ene bewerkte voedingsmiddel is andere niet

Volgens Black is het ene bewerkte voedingsmiddel het andere niet. Bij NOVA vallen bijvoorbeeld een chocoladereep en ongezoete, maar wel met vitamines verrijkte ontbijtgranen allebei onder de categorie ultrabewerkt. Black: ‘Hoewel NOVA een belangrijke rol heeft gespeeld bij het vergroten van het bewustzijn over voedselbewerking, lijkt de uniforme aanpak de complexiteit van moderne voedselformuleringen of de diversiteit van hun gezondheidseffecten niet te weerspiegelen’, aldus Black. ‘Wij zijn ervan overtuigd dat er zeker een groep bewerkte voedingsmiddelen bestaat die op de lange termijn een negatieve invloed op de gezondheid kan hebben, terwijl er andere bewerkte voedingsmiddelen zijn – die NOVA als ultrabewerkt zou classificeren – die kunnen bijdragen aan een gezond dieet.’

Kritiek op nieuwe systeem

Er is ook kritiek op het nieuwe systeem. Zo hebben de ontwikkelaars commerciële belangen omdat het systeem in hun app wordt geïntegreerd. Ook is de gegeven informatie over WISEcode UPF heel summier en zijn er nog geen wetenschappelijke publicaties over. Dat maakt het moeilijk om de kwaliteit en validatie van de tool te beoordelen. Bovendien is het nieuwe systeem momenteel gericht op de Amerikaanse voedingsmiddelenmarkt en is het de vraag in hoeverre het te vertalen is naar andere landen.

Bronnen: American Society for Nutrition en NUTRITION 2025