‘Niet meer pappen en nathouden bij emotie-eten’

Er is een effectieve behandelmethode voor mensen met overgewicht die last hebben van emotie-eten: “Emotie-eten de baas”. Het eetgedrag, de gemoedstoestand en het gewicht zijn een half jaar of langer na afronding nog steeds verbeterd. Dit blijkt uit een afstudeeronderzoek van de Haagse Hogeschool, bestaande uit een kwalitatief onderzoek onder 74 cliënten en uitgebreide interviews met 8 cliënten. De methode is ontwikkeld door Fenna Janssen, diëtist en psychosociaal therapeut.

Hoe vaak komt emotie-eten voor?

‘Er zijn geen recente getallen, maar in 2009 kwam uit onderzoek van prof. Tatjana van Strien dat 40% van de obesen met eten lastige gevoelens en ongemak probeert weg te duwen. Ik heb trouwens de indruk dat het tegenwoordig steeds vaker voorkomt of in ieder geval dat mensen er gemakkelijker over praten.’

Waarom heb je deze methode ontwikkeld?

‘Nadat ik in 2010 een eigen diëtistenpraktijk startte, zat ik met mijn handen in het haar bij de begeleiding van cliënten die last hadden van emotie-eten door privéomstandigheden als een scheiding of problemen op het werk. De strategie van veel diëtisten is dan: pappen en nathouden. We vertellen de cliënt dat we snappen dat het nu even geen goede periode is om af te vallen en dat ze beter over een tijdje weer kunnen afspreken. Maar daar wordt het natuurlijk niet beter van. Ik wilde heel graag praktische handvatten om deze cliënten wél effectief te begeleiden. In een opleiding tot psychosociaal therapeut leerde ik stappenplannen en gesprekstechnieken die voor veel meer diepgang in de gesprekken met cliënten bleken te zorgen en dat had effect. Nu is het mijn missie om vrouwen te helpen af te komen van jarenlang lijnen, jojoën en gepieker over hun gewicht. Ik zie bijvoorbeeld meiden van 28 jaar met overgewicht door emotie-eten, waarvan het leven stilstaat. Ze durven niet de daten, te solliciteren. Doodzonde!’

Hoe werkt de methode?

‘Je hoeft deze patiëntgroep in ieder geval niet zoveel over voeding te vertellen. Deze vrouwen –al komt het ook bij mannen voor – zijn wandelende calorietabellen. Ze weten daar meer van dan ik. In de methode gaan we juist op zoek naar de onderliggende patronen en waarom gedragsverandering niet lukt. Ik begin met een snelle, zelf ontwikkelde en niet gevalideerde test of iemand echt een emotie-eter is of meer een verleidingseter. Die test is in 5 minuten in te vullen en een mooie aanleiding om in gesprek te gaan. Dat is een stuk sneller dan de uitgebreidere Nederlandse Vragenlijst Eetgedrag die wel 10 minuten kost om uit te rekenen. Vervolgens gaan we aan de slag met een stappenplan, waarmee het onderliggende probleem wordt ontrafeld en met aspecten uit de cognitieve gedragstherapie wordt aangepakt. Het boek “Liefde in plaats van chocola” beschrijft hoe wij emotie-eters begeleiden.’

Hoeveel mensen zijn er inmiddels begeleid met “Emotie-eten de baas”?

‘Honderden. Ik doe het zelf al 8 jaar en vanaf 2014 zijn er ook franchisenemers die mijn nascholing “Coachend begeleiden”, een aanvulling op motivational interviewing, en 4 dagen “Emotie-eten de baas” hebben gevolgd en met de methode werken. Dat zijn er nu 14.’  

Hoeveel vallen cliënten af?

‘Uit het onderzoek van de afstudeerstudent bleek dat cliënten minimaal 6 maanden na de begeleiding gemiddeld 5,7 kg gewichtsverlies hadden behouden. In eerste instantie werd ik niet gelukkig van dat getal en dacht ik: “Doen we het daar allemaal voor?” Maar in vergelijking met langetermijnonderzoek naar andere methodes scoren we best goed. De resultaten wisselen per onderzoek: sommige vinden 3 kg gewichtsverlies anderhalf jaar na cognitieve gedragstherapie en in weer een ander onderzoek komt 41% op termijn weer in gewicht aan. Uit ons onderzoek bleek in ieder geval dat bij 82% van de cliënten nog sprake was van gewichtsverlies. Die 5,7 kilo lijkt misschien beperkt, maar is dus hoopgevend.’

Wat waren andere resultaten?

‘Bij driekwart van onze cliënten zijn het eetgedrag en de gemoedstoestand blijvend verbeterd. Voor 74% heeft de begeleiding een positieve invloed gehad op het herkennen van en omgaan met emoties. Gewichtsverlies is dus lang niet het enige resultaat.’

Heb je tips voor diëtisten met emotie-eters in de praktijk?

Veel diëtisten signaleren tegenwoordig wel dat er sprake is van emotie-eten, maar kunnen er verder niets mee. Laat je voedingsadviezen los en gebruik de spreekuurtijd om met je cliënt de diepte in te gaan naar de kern van het probleem. Natuurlijk is dat spannend, maar zo kun je meer betekenen voor je cliënten én je werk wordt er leuker van. Zorg voor een goede sfeer en gesprekstechnieken, al dan niet met nascholing. Of verwijs cliënten door naar hierin gespecialiseerde collega’s. Durf ook afscheid te nemen van cliënten als jouw behandeling niet aanslaat. Stel dat er na 4 sessies nog niets veranderd is, bespreek dan het proces en evalueer in sessie 5. Is er nog steeds niets gebeurd, vertel dan dat jij kennelijk niet de juiste persoon bent om je cliënt te helpen. Zo hou je als diëtist uiteindelijk ook meer energie over.’