Niercongres: samenwerken aan optimale nierzorg

Optimale nierzorg vraagt om goede samenwerking tussen verschillende zorgprofessionals én de patiënt. Tijdens het eerste Nederlandse Niercongres, dat op 1 april plaatsvond in Amersfoort, werd duidelijk hoeveel winst er te behalen is door goed gebruik te maken van elkaars expertise. Het bewaken van de voedingstoestand, verbeteren van awareness en patiëntgericht werken: het zijn enkele highlights van wat allemaal aan bod kwam.

Vroege opsporing met bevolkingsonderzoek

‘Er zijn in Nederland zo’n 1,8 miljoen mensen met chronische nierschade. Als we niet ingrijpen, staat het in 2040 op plek 5 van belangrijkste doodsoorzaken’, waarschuwde Ron Gansevoort, hoogleraar Interne Geneeskunde en nefroloog (UMCG). Omdat nierschade vaak laat ontdekt wordt, pleit hij voor landelijke screening. Een eenvoudige urinetest kan albuminurie opsporen: een vroege aanwijzing voor nierfunctieverlies én hart- en vaatziekten. Uit het NierCheck-onderzoek blijkt dat mensen bereid zijn om thuis te testen. Bij 3,5 procent werd daadwerkelijk nierschade gevonden. Toch blijken huisartsen bij een positieve test niet altijd in actie te komen. Dat kan komen omdat de ernst van nierschade nog niet erkend wordt, zowel bij zorgverleners als patiënten. Gansevoort pleit daarom voor het gebruik van de term chronische nierziekte in plaats van nierschade, om de urgentie duidelijker te maken.

Betere samenwerking met de eerste lijn

Ook Aaltje Adema, internist-nefroloog in het Frisius MC in Leeuwarden, benadrukte het belang van bewustwording in de eerste lijn. In Friesland werd een pilotonderzoek gedaan bij 12 huisartsenpraktijken, waaruit bleek dat veel patiënten met nierziekte niet of onvoldoende worden gecontroleerd en behandeld. Daarnaast is volgens Adema ook de rol van de apotheker belangrijk: door polyfarmacie is het cruciaal dat medicatie goed afgestemd is op de verminderde nierfunctie.

Hybride zorg: meer regie bij de patiënt

Hybride zorg biedt nieuwe mogelijkheden voor de samenwerking met de patiënt, stelde Wilbert Janssen, internist-nefroloog in het Martini Ziekenhuis. Chronische patiënten geven aan goed geïnformeerd te willen zijn, maar ze willen minder naar het ziekenhuis komen. Binnen het project Zorg bij jou, dat in april van start gaat bij de Santeonziekenhuizen, wordt zorg gecombineerd met thuismonitoring via een app. Die app stuurt metingen zoals bloeddruk automatisch door naar zorgverleners en signaleert afwijkingen. Voor patiënten biedt dit inzicht, gemak en tussentijds contact. Voor nefrologen levert het tijdwinst die goed benut kan worden voor fysieke consulten.

Bewaken van de voedingstoestand

Diëtist-onderzoeker Wesley Visser (Erasmus MC) benadrukte het grote probleem van spierverlies en spierzwakte bij mensen met een nierziekte. ‘Gemiddeld krijgt de helft van de nierpatiënten hiermee te maken’, aldus Visser. Dit heeft grote gevolgen voor de zelfredzaamheid, kwaliteit van leven en zelfs overlevingskansen. Patiënten met nierziekte verliezen extra eiwitten via de urine of het dialysaat, wat leidt tot een negatieve eiwitbalans. Ook factoren zoals verzuring van het bloed en verminderde lichamelijke activiteit dragen bij aan spierafbraak. Onderzoek van Visser toonde aan dat de helft van de nierpatiënten onvoldoende eiwitten binnenkrijgt. Hij onderzoekt momenteel het effect van intradialytische parenterale nutritie (IDPN). De eerste resultaten zijn positief: minder spierverlies, meer energie en een hoger streefgewicht. Visser concludeerde dat een goede samenwerking tussen disciplines essentieel is om de voedingstoestand van patiënten effectief te bewaken en verbeteren.

BCM in de praktijk

Diëtisten Brigitte Snoeker (LUMC) en Asja Vermeulen (OLVG) lieten zien hoe de Body Composition Monitor (BCM) kan helpen bij het monitoren van de voedingstoestand. De BCM meet snel de hoeveelheid vocht, vetmassa en vetvrije massa in het lichaam. Oorspronkelijk bedoeld om overvulling in kaart te brengen, blijkt de BCM ook waardevol voor het vaststellen van het streefgewicht van dialysepatiënten en het bespreekbaar maken van gedragsverandering.

Foto credits: Nierstichting