Minder kanker bij minder bewerkte voeding

Het vervangen van bewerkte voedingsmiddelen door eenzelfde hoeveelheid minimaal bewerkte voedingsmiddelen verkleint de kans op kanker. Dat concludeert de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) op basis van een groot epidemiologisch onderzoek in 10 Europese landen waaronder Nederland. Vooral darmkanker, borstkanker, slokdarmkanker, leverkanker en hoofd-halskanker komen minder vaak voor.

EPIC-studie

In de studie zijn gegevens gebruikt van ruim 450.000 mensen, die gemiddeld 14 jaar zijn gevolgd in de European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC). Voor de indeling van voedingsmiddelen naar mate van bewerking gebruikten de onderzoekers de NOVA-indeling, die voedingsmiddelen indeelt in 4 categorieën: minimaal bewerkte voedingsmiddelen, culinaire ingrediënten, bewerkte voedingsmiddelen en ultrabewerkte voedingsmiddelen. Ultrabewerkte voedingsmiddelen zijn bijvoorbeeld frisdrank, kant-en-klaarmaaltijden, snacks en fastfood. Onder bewerkte voedingsmiddelen vallen gezouten en gekruid vlees, vis in blik, brood, kaas en groenten en fruit in pot en blik.

Lager risico op kanker

De onderzoekers berekenden dat het vervangen van 10 procent bewerkte voedingsmiddelen (dus niet ultrabewerkte) door evenveel voedingsmiddelen die minimaal bewerkt zijn, de kans op kanker in het algemeen met gemiddeld 4 procent verkleint. Specifiek voor colonkanker gaat het zelfs om een risicoreductie van 12 procent, voor postmenopauzale borstkanker om 17 procent en voor slokdarmkanker om 43 procent. Hoofd-halskanker komt 20 procent minder voor en leverkanker 23 procent minder. Ook voor ultrabewerkte voedingsmiddelen hebben de onderzoekers eenzelfde berekening gedaan. Vervanging van 10 procent ultrabewerkte voedingsmiddelen door eenzelfde hoeveelheid minimaal bewerkte voedingsmiddelen gaat gepaard met 27 procent minder kans op leverkanker, 17 procent minder colonkanker en 20 procent minder hoofd-halskanker.

Verschuiving in voedingspatroon

In de afgelopen decennia zijn voedingspatronen verschoven van veel verse en minimaal bewerkte voedingsmiddelen naar de consumptie van ultrabewerkte voedingsmiddelen, stelt de WHO in een persbericht over de studie. Ultrabewerkte voedingsmiddelen hebben doorgaans een hogere energiedichtheid en slechtere voedingskundige samenstelling. Ook bevatten ze vaak voedseladditieven en kunnen er door voedselbewerking verontreinigingen ontstaan zoals transvet. Deze versnelde voedingsveranderingen worden volgens de WHO in verband gebracht met de wereldwijde opkomst van voedingsgerelateerde niet-overdraagbare ziekten als kanker.

Nederlander at weinig onbewerkt

Het onderzoek geeft ook een inkijkje in de eetgewoonten in Europa van 20 à 30 jaar geleden, toen de EPIC-studie startte en de voeding van de deelnemers in kaart is gebracht (tussen 1991 en 2001). Gemiddeld genomen kregen de deelnemers indertijd 36 energieprocent binnen uit minimaal bewerkte voedingsmiddelen als groente, fruit, volkoren granen, onbewerkt vlees, vis, ongezoete zuivel, eieren, peulvruchten en ongezouten noten. Spanje scoorde met 43 procent minimaal bewerkte voeding het hoogste en Duitsland met 25 procent het laagste. Nederland was 1 na laatste met 35 energieprocent minimaal bewerkt. Ultrabewerkte voedingsmiddelen waren in Nederland indertijd goed voor 33 energieprocent, wat een plek in de middenmoot opleverde. Ook hierbij scoorde Spanje het beste, met slechts 16 energieprocent ultrabewerkt, net als in Italië. Noorwegen, Verenigd Koninkrijk en Denemarken scoorden met gemiddeld 45 energieprocent het slechtste.

Gezonde voeding betaalbaar maken

De resultaten zijn gepubliceerd in The Lancet Planetary Health. Het onderzoek is mede gefinancierd door het Wereld Kanker Onderzoek Fonds uit Amsterdam. Nadia Ameyah, directeur van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds: ‘De bevindingen van dit onderzoek versterken het bewijs dat gezonde voeding broodnodig is voor het terugdringen van het aantal gevallen van kanker. Het is zorgwekkend dat door de hoge inflatie het voor veel mensen steeds moeilijker wordt om goed te eten. Het is te gek voor woorden dat een zak chips met paprikasmaak goedkoper is dan verse paprika’s. Wij roepen de overheid op om haar verantwoordelijkheid te nemen en gezonde voeding betaalbaar te maken voor iedereen.’

Bronnen: WHO en WKOF