Hoe gezond eten omslaat in orthorexia nervosa

Orthorexia nervosa is een eetstoornis waarbij gezond eten doorslaat naar een obsessie. Westerse gezondheids- en schoonheidsidealen, tegenstrijdige online informatie en sociale druk zijn de belangrijkste sociaal-culturele factoren die orthorexia beïnvloeden. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Martina Valente aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Onderzoek

Valente richtte zich in haar onderzoek op hoe orthorexia nervosa (ON) ontstaat en welke persoonlijke en socio-culturele factoren de stoornis beïnvloeden. Deze eetstoornis is nog geen officiële diagnose volgens de DSM-5, maar komt de laatste 20 jaar steeds meer voor. Om beter te begrijpen hoe deze eetstoornis ontstaat en wanneer gezond eten overgaat in een obsessie, ondervroeg Valente zowel zorgverleners als mensen met ON. De symptomen van ON zijn zowel biologisch (gewichtsverlies, bloedarmoede) als psychisch (depressie, obsessie) en sociaal (zelf-isolatie). Pas als de symptomen het normale functioneren verstoren, bepaalde producten met een fobische neiging worden vermeden en de identiteit en het zelfvertrouwen worden aangetast, betekent het dat gezond eten is omgeslagen in een eetstoornis.

Perfectionisme

Uit het onderzoek blijkt dat mensen die perfectionistisch of angstig zijn, een hoger risico lopen op het ontwikkelen van ON. Verder komt ON vaker voor bij jonge mensen. Het risico neemt toe na bepaalde levensgebeurtenissen, zoals familieproblemen, puberteit of een voorgeschreven medisch dieet. Ook is er een aantal sociaal-culturele factoren van invloed op het ontwikkelen van ON, aldus Valente. De belangrijkste zijn de Westerse schoonheids- en gezondheidsidealen en social media. Daarnaast zijn er de tegenstrijdige voedingsadviezen en boodschappen van pseudowetenschappelijke experts op het internet. Ook is er een groeiend gevoel van persoonlijke verantwoordelijkheid voor de eigen gezondheid en een toenemende sociale druk om gezond te eten. Tenslotte blijkt het gebrek aan een religieuze overtuiging een risicofactor te zijn.

Eerste stappen in onderzoek

Het wetenschappelijke onderzoek naar deze eetstoornis staat nog in de kinderschoenen. Met dit onderzoek zet Valente een stap om de holistische aard van ON te begrijpen. ‘Er is zelfs nog geen heldere wetenschappelijke definitie van dit eetprobleem’, aldus Valente. Sommige aspecten van ON zijn ook nog onduidelijk. ‘We weten nog niet goed of ON een universele stoornis is en of de voordelen van een diagnostische categorie voor ON opwegen tegen de negatieve implicaties hiervan.’

Bronnen: VU en Volkskrant