Handreiking onderzoeksdesign bij leefstijlinterventies 

Veelbelovende leefstijlinterventies krijgen vaak geen vervolg, omdat onvoldoende bewezen is dat ze (kosten)effectief zijn. Om dit soort interventies structureel onderdeel te laten worden van de zorg, is wetenschappelijk bewijs nodig. Maar de gebruikelijke onderzoeksopzetten zijn niet altijd geschikt voor leefstijlonderzoek. De Coalitie Leefstijl in de Zorg ontwikkelde daarom de handreiking onderzoeksdesign voor leefstijlonderzoek.  

Leefstijlonderzoek is maatwerk

De effectiviteit van leefstijlinterventies aantonen is complex. In tegenstelling tot een geneesmiddel – dat meestal één biologisch mechanisme beïnvloedt – grijpt een leefstijlinterventie op veel factoren tegelijk in. Denk aan verbeterde insulinegevoeligheid, cardiovasculaire gezondheid en mentale veerkracht. Bovendien spelen de motivatie en actieve rol van zowel patiënt als zorgverlener een belangrijke rol in het slagen van de interventie. Volgens de Coalitie vraagt dat om maatwerk.  

Kies het juiste onderzoeksdesign

De handreiking biedt onderzoekers, zorgprofessionals, beleidsmakers, patiënten en financiers informatie over de verschillende soorten onderzoeksopzetten en welke hiervan geschikt zijn voor leefstijlgerelateerde projecten. Traditionele onderzoeksmethoden, zoals gerandomiseerde klinische trials (RCT’s), zijn niet altijd geschikt. Ze sluiten vaak minder goed aan op de realiteit en complexiteit van leefstijlinterventies, waarbij gedrag, omgeving, motivatie en zelfs seizoen een rol kunnen spelen. De handreiking geeft een overzicht van 17 verschillende soorten onderzoeksdesigns, zoals cohortstudies, case-control studies en patient preference trials. Van deze onderzoekmethoden staan kort de belangrijkste voor- en nadelen beschreven. Dit helpt onderzoekers te bepalen, welke methode in hun specifieke situatie het beste past.  

Beslisboom

Om onderzoekers te helpen bij het maken van de juiste keuze, bevat de handreiking bovendien een praktische beslisboom die stap voor stap leidt naar het meest geschikte onderzoeksdesign. In de beslisboom komen onder andere vragen aan bod over de doelstelling van het onderzoek, of er een controlegroep mogelijk is en of deelnemers aan het onderzoek gerandomiseerd kunnen worden.  

Bredere implementatie van leefstijlinterventies

De handreiking moet bijdragen aan de bredere implementatie van leefstijlinterventies die zorgvuldig zijn geëvalueerd. Zo hoopt de Coalitie Leefstijl in de Zorg een impuls te geven aan effectieve, toegankelijke zorg voor mensen met een (chronische) ziekte. De handleiding is te downloaden via de site van Coalitie Leefstijl in de Zorg. 

Bron: Coalitie Leefstijl in de Zorg