Goede voeding krijgt steeds meer aandacht in de zorg

De laatste jaren zijn er steeds meer ziekenhuizen die nieuwe concepten voor gezond eten ontwikkelen. Ook zijn er initiatieven om vanuit het ziekenhuis een gezonder eetpatroon te bevorderen. Dat werd duidelijk tijdens het seminar “Goede voeding in de zorg; the next step”, dat op 22 maart in Ede werd georganiseerd. Organisator “Alliantie Voeding in de Zorg” was verrast door de hoge opkomst: de zaal puilde uit met meer dan 100 deelnemers, waarvan circa de helft diëtist en de andere helft facilitaire medewerkers.

“At Your Request” beste van Nederland

Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede introduceerde 5 jaar geleden het voedingsconcept “At Your Request”. Volgens Mirjam de Groot, hoofd hoteldienst, is dit een groot succes: ‘Ons voedingsconcept werd in 2016 als beste van Nederland beoordeeld in een onderzoek naar voedingsconcepten in Nederlandse ziekenhuizen.’ Bij At Your Request kunnen patiënten tussen 7.00 en 18.15 bellen om eten of drinken te bestellen, dat vervolgens binnen 45 minuten wordt bezorgd. Ook bezoekers kunnen mee-eten door maaltijdbonnen te kopen. Via een menu-managementsysteem wordt bijgehouden wat patiënten bestellen en diëtisten hebben inzage in dit systeem. Zo kunnen ze patiënten adviseren wat beter past bij hun ziekte of dieet. De Groot vertelde dat patiënten nauwelijks afvallen en dat patiënten met risico op ondervoeding vaker de eiwitaanbeveling halen. De Groot: ‘We “nudgen” op eiwitinname. Zo hebben eiwitrijke producten op de menukaart een duimpje en maaltijdservicemedewerkers stimuleren patiënten om eiwitrijke producten te kiezen.’ Nog een voordeel: er is minder afval. De Groot: ‘De totale hoeveelheid voedselafval in de keuken is gedaald van 134 naar 98 kg per dag; een afname van bijna 30%. Verder retourneren patiënten 54% minder voedsel.’ Uit de zaal kwam de vraag hoe voorkomen wordt dat patiënten met weinig eetlust niets bestellen. De Groot: ‘Na ieder piekmoment van ontbijt, lunch en diner wordt er gekeken welke patiënten niets besteld hebben. De maaltijdservice neemt dan meteen contact op met de afdeling.’

Andere aanpak met “Verassend Puur!”

Medisch Centrum Leeuwarden heeft gekozen voor een heel ander voedingsconcept, zo bleek tijdens een van de deelsessies. Hielkje Poiesz, sectorhoofd zorgondersteuning, vertelde dat ze na een geslaagde pilot op 4 afdelingen nu bezig zijn met het ziekenhuisbreed implementeren van het maaltijdconcept “Verrassend Puur!”. Hierbij krijgen patiënten 6 keer per dag kleine gerechten aangeboden van een rollende keuken, met daarop bijvoorbeeld kleine pannetjes met warme gerechten en glazen met desserts. Per ronde is er keuze uit gemiddeld 3 verschillende gerechten en bij ontbijt en lunch zelfs 6 à 7. Poiesz: ‘Er is geen menukaart, maar patiënten worden verrast. De gerechtjes zijn “ready to serve” op mooi servies, waardoor we patiënten verleiden om te eten. De kamerassistenten vormen de spil bij het stimuleren en adviseren van patiënten.’ In samenwerking met de afdeling diëtetiek is het assortiment afgestemd op verschillende doelgroepen. Zo krijgen patiënten op de afdelingen oncologie en geriatrie eiwit- en energieverrijkte gerechten. Bij de afdeling cardiologie voldoet het complete assortiment aan de Richtlijnen goede voeding (normaal gesproken 60-75%). Verder is er ook een aangepast assortiment voor kinderen en voor de afdeling bariatrische chirurgie.

Eetscore in zorgmodules

Dr. Jeanne de Vries, assistant professor aan Wageningen University & Research, vertelde over een nieuw project om de Eetscore te implementeren in zorgmodules en zo een gezonder eetpatroon te bevorderen bij mensen met een chronische ziekte. De Eetscore is een korte, digitale vragenlijst, die mensen in 10 à 15 minuten kunnen invullen en die beoordeelt in hoeverre iemand voldoet aan de Richtlijnen goede voeding. Er zijn 16 componenten in opgenomen: 6 waarvan we er meer moeten nemen (groenten, fruit, peulvruchten, noten, vis en thee), 5 die we moeten minderen (rood vlees, bewerkt vlees, gezoete dranken, zout en alcohol), 1 met een optimale hoeveelheid (zuivel), 3 waarbij de soort belangrijk is (volkorengranen, vetten, koffie) en een extra component over de hoeveelheid ongezonde keuzes. De Vries: ‘De Eetscore is sneller dan voedselfrequentievragenlijsten en de 24-uurs navraagmethode. Ook krijgen mensen automatisch een persoonlijk advies op basis van de resultaten. Vervolgens kunnen ze zelf kiezen met welke componenten ze het eerst aan de slag gaan.’ De Vries ziet vooral mogelijkheden voor de Eetscore in zorgprofiel 1 (zelfmanagement) in de ziekte overstijgende Zorgmodule Voeding. De Vries: ‘Praktijkondersteuners en diëtisten kunnen de Eetscore dan bijvoorbeeld online laten invullen en de resultaten gebruiken om patiënten adviezen te geven.’