Gezonde voedingspatronen in kaart gebracht

Een gezond voedingspatroon bevat veel groente, fruit, volkoren granen en vis en weinig rood en bewerkt vlees en gezoete dranken. Extra voordeel kan waarschijnlijk bereikt worden door een hogere consumptie van noten, peulvruchten, plantaardige olie, gefermenteerde zuivel en –afwijkend van het advies van de Gezondheidsraad – koffie. Dat concluderen wetenschappers in een artikel, gepubliceerd in een special van BMJ*.

3-5 koppen koffie per dag

De genoemde gezonde voedingsmiddelen komen grotendeels overeen met de adviezen in de Richtlijnen goede voeding van de Gezondheidsraad uit 2015. Opvallend verschil is koffie. Volgens de publicatie in BMJ gaat consumptie van koffie gepaard met een lager risico op diabetes type 2, hart- en vaatziekten en verschillende vormen van kanker. Als optimale hoeveelheid worden 3-5 koppen koffie per dag genoemd. In de Richtlijnen goede voeding wordt de consumptie van koffie niet aangeraden, maar staat alleen het advies om ongefilterde koffie te vervangen door gefilterde.

Thee en chocolade gezond?

Wel adviseert de Gezondheidsraad dagelijkse consumptie van thee. Thee wordt in het BMJ-artikel ook genoemd in het lijstje van voedingsmiddelen die gepaard gaan met een lagere kans op chronische ziekten, maar heeft – zonder verdere toelichting – de opsomming van gezonde voedingsmiddelen in de “key messages” niet gehaald. Datzelfde geldt overigens ook voor chocolade, dat ook in het BMJ-lijstje van gezonde voedingsmiddelen staat omdat het gepaard gaat met een kleinere kans op coronaire hartziekten en beroerte.

Mediterrane voeding

Wat gezonde voedingspatronen betreft heeft een mediterrane voeding de beste papieren. In bevolkingsonderzoek gaat een mediterrane voeding gepaard met een lager risico op kanker, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Ook in een gerandomiseerde gecontroleerde studie (RCT) zijn gunstige effecten gevonden, zoals 30% minder hart- en vaatziekten. Maar een mediterrane voeding sluit niet helemaal naadloos aan bij het rijtje van gezonde en ongezonde voedingsmiddelen, zo stellen de auteurs. Zo bevat een mediterrane voeding geen specifieke adviezen over volkoren graanproducten en rood vlees. Ook bevat een mediterrane voeding weinig zuivel, terwijl daar volgens de auteurs geen onderbouwing voor is. Tenslotte is een matige consumptie van alcohol één van de belangrijke onderdelen van een mediterrane voeding, terwijl alcohol niet voorkomt in het rijtje van gezonde voedingsmiddelen.

Onderzoek is lastig

De onderzoekers houden bij alle adviezen wel een grote slag om de arm. De huidige kennis over gezonde voedingsmiddelen en voedingspatronen is vooral afkomstig van observationeel onderzoek en daarmee kan geen oorzakelijk verband worden aangetoond. Dat kan wel met RCT’s, maar in de praktijk zijn die praktisch niet uitvoerbaar. Er zouden duizenden deelnemers nodig zijn, die gedurende tientallen jaren een door onderzoekers opgelegd voedingspatroon volgen. Dit kost niet alleen heel veel geld; de ervaring leert dat mensen zo’n langdurige interventie gewoonweg niet volhouden. Het is dus sterk de vraag of ooit wetenschappelijk onomstotelijk kan worden bewezen waaruit een gezonde voeding precies bestaat.

Bron: BMJ

* Dit artikel is één van een serie artikelen, die BMJ recent publiceerde over de stand van zaken op het gebied van voeding en gezondheid. Voeding is een van de belangrijkste aandrijvers van chronische ziekten waaronder obesitas en diabetes type 2 en de laatste 50 jaar is er veel onderzoek naar deze relatie uitgevoerd. Toch zijn er nog veel onduidelijkheden en discussies. Voor deze serie van artikelen heeft BMJ vooraanstaande wetenschappers van verschillende achtergronden gevraagd om op een rij te zetten waar wetenschappelijke consensus over is en ook waar nog discussies over zijn. Op Nieuws voor diëtisten besteden we van 19 tot en met 25 juni aandacht aan de meest in het oog springende artikelen uit de serie.