“Gedragswiel” biedt houvast bij leefstijlverandering
Hoe verklaar en voorspel je of mensen een gezonde of ongezonde keuze maken? Het Vlaams Instituut Gezond Leven ontwikkelde een Gedragswiel met verschillende soorten gedragsdeterminanten. Het wiel kan ingezet worden bij het begeleiden van groepen of bij individuele coaching. Ook ziet het Vlaams Instituut mogelijkheden voor het gebruik van het gedragswiel bij het ontwikkelen van bijvoorbeeld apps of educatieve pakketten.
Wetenschap in de praktijk
Om een ongezonde leefstijl te veranderen naar een meer gezonde leefstijl is gedragsverandering noodzakelijk. Er zijn allerlei gedragsmodellen toe te passen op deze veranderingen, maar de wetenschappelijke inzichten zijn niet altijd eenvoudig te vertalen naar de praktijk. Vandaar dat Gezond Leven een praktisch model heeft ontwikkeld.
Drie determinanten
Het gedragswiel is gebaseerd op het Behaviour Change Wheel van Michie en collega’s. De Vlaamse onderzoekers pasten dit model aan met een prominentere plaats voor nudging, gezondheidsvaardigheden en principes van zelfdeterminatietheorie. Het gedragswiel vat zo samen welke determinanten van invloed zijn op gezond en ongezond gedrag. De 3 determinanten die zijn vastgesteld zijn competenties, drijfveren en context. Deze determinanten beïnvloeden elkaar op allerlei manieren.
Stappenplan
Om een goede interventie op te zetten voor gedragsverandering, zou op alle 3 de determinanten ingezet moeten worden. Dit gedragswiel is de basis om inzicht te krijgen in het ongezonde gedrag en de determinanten daarvan. Hoe ziet het huidige gedrag eruit en waarom vertoont iemand ongezond gedrag? Als dat duidelijk is, kan bepaald worden welke drempels aangepast kunnen worden en kan de zorgverlener met de cliënt concrete doelen opstellen. In de laatste stap kiest de zorgverlener welke gedragsveranderingstechniek geschikt is bij de bepaalde determinant. Ook hiervoor heeft Gezond Leven een overzicht gemaakt welke techniek inspeelt op welke determinant. Zo zijn er verschillende technieken om het bewustzijn te verhogen of om gewoonten, automatisch en impulsief gedrag te veranderen.
Gepubliceerd op 10 mei 2019
Door Marjolein Streur