Eerste resultaten verbeterdoel ondervoeding ziekenhuizen

Tijdige signalering en behandeling van ondervoeding wordt door ziekenhuizen opgepakt, maar er is ruimte voor verbetering. Dat concludeert de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in het rapport “Verbeterdoelen in beeld 2023”. Ziekenhuisbrede voedingscommissies worden uitgenodigd om ervaringen te delen, bij elkaar te kijken en van elkaar te leren.

Screening en behandeling

In het rapport “Verbeterdoelen in beeld” geeft de IGJ een overzicht van de resultaten over 2023 van de verbeterdoelen medisch specialistische zorg, waaronder het verbeterdoel ondervoeding. Dit is de eerste rapportage over dit verbeterdoel. In totaal 67 ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra (ZBC’s) hebben gegevens aangeleverd bij de IGJ over dit verbeterdoel. Veel ziekenhuizen zijn al actief met ondervoeding vanuit de eerdere indicatoren ondervoeding van de IGJ. Tijdige screening en behandeling van ondervoeding bij volwassen patiënten tijdens ziekenhuisopnames is in een aantal ziekenhuizen ingevoerd, maar behoeft in menig ziekenhuis hernieuwde aandacht, zo concludeert de IGJ. Ziekenhuizen met een centrale voedingscommissie hebben vaak een betere beschrijving van het ondervoedingsbeleid en een continue verbetercyclus.

Aandachtspunten

In het rapport staan verschillende aandachtspunten:

• Risicopatiënten

Over het algemeen is nog werk aan de winkel bij het in kaart brengen van risicopatiënten. Vervolgens gaat het erom dat ziekenhuizen bij deze patiënten voorafgaand aan een ziekenhuisopname een screening uitvoeren op ondervoeding. En dat ze indien nodig voorafgaand aan opname al preventief een behandeling voorschrijven.

• Verantwoordelijkheden

Verantwoordelijkheden van zorgprofessionals voor, tijdens en na de ziekenhuisopname worden niet duidelijk benoemd. Behandeldoelen worden ook niet duidelijk beschreven.

• Overdracht

Wat betreft de overdracht naar de eerstelijnszorg geven ziekenhuizen meerdere varianten aan. Zo kan het onderdeel zijn van de ontslagbrief van de hoofdbehandelaar naar huisarts. Het kan in de overdracht van de ziekenhuisdiëtist naar de eerstelijnsdiëtist zijn opgenomen. Ook kan het in de verpleegkundige overdracht staan of dat patiënten verzocht worden zelf contact op te nemen met de diëtist in de eerstelijnszorg. Hier is niet één werkwijze in te vinden. Dan volgt de vraag: hoe weten zorgprofessionals in de keten of er sprake is van ondervoeding en wat het behandelplan is? In een enkel geval is er met het ziekenhuis een regionale samenwerking. Duidelijk zou moeten zijn wie wat doet op welk moment. Aandacht wordt gevraagd voor de verantwoordelijkheden van medisch specialisten als het gaat om voedingszorg, bijvoorbeeld door deze op te nemen in de ontslagbrief.

• EPD

In veel elektronische patiënten dossier (EPD) systemen is het screenen reeds ingebouwd en te monitoren. Toch geeft een aantal ziekenhuizen als knelpunt aan dat de mogelijkheden beperkt zijn om de benodigde informatie over (onder)voeding, waaronder voedingsinname, vast te leggen in het EPD. Innovatie op dit vlak vraagt de nodige aandacht.

Belang van ondervoeding tijdig signaleren

Dit is de eerste keer dat het verbeterdoel ondervoeding is meegenomen door de inspectie. Het onderwerp is volgens het IGJ actueel in het kader van preventie en passende zorg. Als patiënten ondervoed zijn, moeten ze behandeld worden. Patiënten zijn dan namelijk beter in staat om een ziekenhuisopname en/of een behandeling goed te doorstaan. Behandeling van ondervoeding zorgt voor een sneller en beter herstel. Ook wordt de kwaliteit van leven beter. Overdracht en afstemming in de keten is bij ondervoeding noodzakelijk.

Verbeterdoel ondervoeding

Het verbeterdoel ondervoeding gaat over het op tijd herkennen en behandelen van ondervoeding. Dit verbeterdoel vraagt aandacht voor:

1. Een tijdige screening op ondervoeding voorafgaand aan en tijdens een ziekenhuisopname
2. Het inzetten van acties na signalering van ondervoeding
3. Het inzetten van een behandelplan in afstemming met de patiënt en/of met mantelzorger(s) en bij kinderen met ouder(s)/verzorger(s)
4. Duidelijkheid over wie welke verantwoordelijkheden heeft
5. Duidelijkheid over wat de behandeldoelen zijn
6. Een passende overdracht naar het netwerk afgestemd met patiënt en/of mantelzorger(s) en bij kinderen met ouder(s)/verzorger(s) voor continuïteit van zorg voor ondervoeding

9 verbeterdoelen

Een verbeterdoel gaat over een risicovol onderwerp in de medisch specialistische zorg. Met de verbeterdoelen wil de IGJ risico’s in de zorg verminderen en zo de kwaliteit van zorg verbeteren. Ondervoeding is 1 van de 9 verbeterdoelen, waaruit ziekenhuizen er in 2023 6 konden kiezen:

• Antistollingsbeleid
• Cardiologische zorg
• Continuïteit van de zorg
• Ketenzorg diabetische voetulcus
• Nuchterbeleid kinderen
• Ondervoeding
• Pijnbeleid
• Valpreventie bij ouderen
• Vrijheidsbeperkende interventies

Bronnen: Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en Kenniscentrum ondervoeding