Diëtist in het nieuws: Berber Vlieg 

In de serie ”Diëtist in het nieuws” laten we zien wie er in de media kwam en hoe. Elsevier Weekblad nam een uitgebreid interview over voedselallergie af met de expert op dit gebied: dr. Berber Vlieg-Boerstra. Berber werkt als diëtist/postdoctoraal onderzoeker in haar eigen praktijk Vlieg & Melse Diëtisten in Arnhem en als onderzoeker aan het OLVG in Amsterdam en Rijnstate in Arnhem.   

400.000 mensen met een voedselallergie

Het artikel start met het verhaal van de éénjarige Juul, die voor het eerst een boterham met pindakaas te eten krijgt en daar zo heftig op reageert, dat ze acuut met de ambulance naar het ziekenhuis vervoerd moet worden. Het blijkt een anafylactische reactie door een hevige allergie voor pinda. De moeder van Juul vertelt hoe het leven van haar dochter ingrijpend is veranderd door de vele voedselallergieën die daarna aan het licht komen. Juuls verhaal is niet uniek. In Nederland kampen naar schatting 400.000 mensen met een voedselallergie.  

Foutje van het immuunsysteem

‘Een allergie is eigenlijk een fout van het immuunsysteem’, vertelt Berber. ‘Het immuunsysteem ziet een op zichzelf onschuldige stof als een bedreiging en reageert daar veel te heftig op.’ Ze legt uit dat het bij een voedselallergie gaat om eiwitten in voeding. Het lichaam maakt antistoffen aan, zogeheten immunoglobuline E, of kortweg IgE, tegen dat specifieke eiwit. Bij een volgende blootstelling wordt het immuunsysteem direct gealarmeerd. De reactie kan volgens Berber variëren van mild tot levensbedreigend: ‘Het kan heel dramatisch verlopen, zelfs tot de dood aan toe. Maar het kan ook zijn dat je er alleen maar jeuk van krijgt, of een paar rode bulten.’ 

De diagnose

Berber vertelt hoe gespecialiseerde artsen en diëtisten een voedselallergie kunnen vaststellen. De basis is een uitgebreide anamnese, vaak gevolgd door een bloedonderzoek en huidtesten. Voor huidtesten worden commerciële extracten of verse producten, zoals garnaal of vis gebruikt. Berber: ‘We prikken in dat voedingsmiddel, en met diezelfde naald prikken we vervolgens in de huid.’ Een stap verder is de zogeheten componentendiagnostiek, waarbij onderzocht wordt welk specifiek deel van het eiwit de aanmaak van antistoffen veroorzaakt. Geeft al deze informatie nog geen duidelijkheid, dan kan een voedselprovocatietest nodig zijn. ‘De patiënt komt dan naar het ziekenhuis, waar we het verdachte voedingsmiddel stap voor stap geven om te zien of er een reactie ontstaat’, legt Berber uit. Dat gebeurt onder streng toezicht, want er is een risico op een ernstige reactie. Zo’n voedselprovocatietest is volgens Berber effectief, maar ook tijdrovend en ingrijpend. 

Compleet veranderde inzichten

De inzichten over het ontstaan van allergieën zijn de afgelopen decennia ingrijpend veranderd, vertelt Berber. Zo is nu duidelijk dat de manier waarop jonge kinderen in aanraking komen met allergenen een grote rol speelt. ‘Stel, je hebt een kindje uit een familie waarin allergieën voorkomen. Het kindje krijgt uit voorzorg geen pinda, maar die stof kan wel in de omgeving aanwezig zijn. Dan kan dat kindje sensibiliseren via de huid, oftewel toch die antistoffen aanmaken en allergisch worden. De indirecte blootstelling blijkt in sommige gevallen de oorzaak van een heftige allergie, terwijl vroege consumptie dat had kunnen voorkomen’, legt Berber uit. De moeder van Juul herkent dit. Het consultatiebureau adviseerde haar om haar dochter tot één jaar geen pinda’s en noten te geven. Men dacht destijds dat jonge kinderen gevoeliger zijn voor allergenen en dat het veiliger was om die producten pas later te introduceren. Tegenwoordig is bekend: hoe eerder je introduceert, hoe beter. 

Trainen door vroege blootstelling

Het oude advies heeft er mogelijk toe geleid dat kinderen juist allergisch zijn geworden voor stoffen waarmee ze te laat in aanraking kwamen. In Israël komt pinda-allergie bij kinderen bijvoorbeeld veel minder vaak voor. Onderzoek wijst erop dat dit komt door de populaire snack Bamba, een soort mais-cracker met pindakaas, die kinderen daar al op jonge leeftijd eten. Berber bevestigt dat vroege blootstelling het immuunsysteem traint om tolerantie op te bouwen. ‘Als je op jonge leeftijd allergenen introduceert, bouw je weerstand op. Het immuunsysteem is dan nog heel plastisch, dus goed aan te passen.’ 

Allergieën op latere leeftijd

Sommige mensen ontwikkelen pas later in het leven allergische reacties, vaak in combinatie met een bestaande pollenallergie. Berber: ‘Een bekend voorbeeld is iemand die allergisch is voor berkenpollen. Die kan soms ook niet tegen verse appel of hazelnoot.’ Deze secundaire allergieën ontstaan vaak bij mensen die al hooikoorts of astma hebben ontwikkeld. Ze reageren dan ook op plantaardige voedingsmiddelen waarvan de eiwitten lijken op die van pollen. ‘Zo’n reactie komt dus niet door een vroege voedselallergie, maar door een kruisreactie die zich later aandient. Dergelijke kruisreacties kunnen ook verwarring geven bij de diagnose. Dat onderstreept het belang van een zorgvuldige diagnose en een volledig beeld van de klachten’, aldus Berber. 

Het volledige interview met Berber Vlieg is hier te lezen (achter een betaalmuur).   

Meer diëtisten in de media!    

Nieuws voor diëtisten hoopt dat meer diëtisten in de media komen om te vertellen over ons mooie beroep. Laat het weten als je in het nieuws bent gekomen! We schenken er graag aandacht aan in onze nieuwsbrief. Mail naar info@nieuwsvoordietisten.nl.