Darmen: onze grootste buitenkant

Het congres van Arts en Voeding op vrijdag 6 april draaide om darmgezondheid. Uit alle gepresenteerde onderzoeken blijkt dat darmgezondheid een “hot” onderwerp is. Kan faecestransplantatie straks diabetes type 2 omkeren? En is het slim om je eigen ontlasting in te vriezen?

Probiotica

Immunoloog Eric Claassen vergelijkt de binnenkant van de darm met een volle bus. Als er genoeg goede bacteriën aan boord zijn, krijgen de slechte bacteriën geen kans. Hij brak in zijn lezing een lans voor pre- en probiotica, onder andere voor gebruik bij atopisch eczeem en diarree. Hij stelde dat artsen en diëtisten deze vaak niet voorschrijven door gebrek aan kennis, maar dat ze zeker een toevoeging kunnen zijn aan de behandeling. Speciale aandacht vroeg hij voor de groenten die rijk zijn aan de prebiotische vezels GOS/FOS (galacto-oligosacchariden en fructo-oligosacchariden). Deze vezels kunnen de groei van bifidogene bacteriën in de darm gunstig beïnvloeden. Groenten die rijk zijn aan GOS/FOS zijn witlof, artisjok, prei, knoflook, asperges en schorseneren. Die zouden we vaker op het menu moeten zetten. Claassen vindt dat arts en diëtist beter moeten communiceren. ‘Een voedingsadvies moet worden gegeven door iemand die er echt voor geleerd heeft, en dat is de diëtist. Maar de arts moet een verwijzing niet zomaar “over de schutting” gooien, hij moet de diëtist informeren en de patiënt motiveren voor voedingstherapie.’

Dunne darm

Michiel Kleerebezem, hoogleraar microbiologie aan de Wageningen University & Research, stelde dat ons dieet superbelangrijk is voor de opbouw van het darmmicrobioom, zeker in de eerste 1000 dagen van het leven. Er is momenteel veel onderzoek naar de relatie tussen het darmmicrobioom en verschillende gezondheidsproblemen zoals diabetes, overgewicht en autisme. Maar Kleerebezem zegt wel dat er vaak een “kip-ei vraag” is: zorgt het darmmicrobioom voor het ontstaan van de ziekte, of zorgt de ziekte voor een veranderd darmmicrobioom? Heel interessant is het onderzoek naar het effect van het darmmicrobioom op diabetes. De individuele respons van voeding op het bloedsuiker kan zeer uiteenlopen, maar is goed te voorspellen als onderzoekers het microbioom in kaart brengen. Dit betekent voor de (nabije?) toekomst een “microbiome-based dieetadvies”.

IBD, eet je mee?

Maar liefst 68 procent van de patiënten met een inflammatoire darmziekte wil liever een voedingsadvies dan medicijnen om hun klachten te verminderen. Voeding Leeft is momenteel, samen met onder andere het LUMC, bezig met een voedingsprogramma voor mensen met inflammatoire darmziekten, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Er doen 200 patiënten mee. Voedingskundige Annemarie Ernst van Voeding Leeft legde uit dat deze patiënten een voeding krijgen voorgeschreven die puur, vers, onbewerkt en lekker is. De basis is plantaardig, aangevuld met dierlijke producten zoals volle zuivel, vlees en vis. Het menu bestaat met name veel groenten, noten, fruit en peulvruchten en in wat mindere mate granen. En verder: weinig suiker, geen alcohol en vrij veel gefermenteerde producten. De eerste resultaten zijn hoopgevend, mensen voelen zich energieker en hebben minder buikklachten.

De darmen en het brein

Aletta Kraneveld is farmacoloog aan de Universiteit Utrecht. In een razend tempo vertelde zij over onderzoek naar het brein en de darm en de relatie ertussen. Zij stelde dat veranderingen in het microbioom altijd gepaard gaan met veranderingen in het immuunsysteem én in het brein. Kraneveld doet veel proefdieronderzoek. Ze vertelde over een rat die een poeptransplantatie kreeg van een depressieve mens en dat die rat vervolgens depressief werd. Ook een humane studie kwam aan bod, waarbij proefpersonen na gebruik van probiotica minder gevoelig waren voor negatieve gedachten. Of een Australische studie waarbij de proefpersonen minder depressieve klachten rapporteerden na een half jaar eten volgens het mediterrane dieet.

Pas op met maagzuurremmers

Professor Rinse Weersma van het UMCG besprak het effect van medicijnen op het darmmicrobioom. Met name protonpompremmers veranderen het microbioom, en die worden maar liefst door 2 miljoen Nederlanders gebruikt bij maagklachten, vaak jarenlang. Volgens Weersma beïnvloedt het darmmicrobioom de respons op immunotherapie bij kanker. Soms worden daarom al probiotica of een faecestransplantsatie gegeven voor de behandeling.

Vries je poep maar in

Ben je op dit moment gezond? Dan is het misschien best slim om nu wat poep in te vriezen, voor het moment dat je ziek wordt en faecestransplantatie je kan helpen. Dat stelde internist Max Nieuwdorp van het Diabetescentrum Amsterdam. Hij liet zien dat ons darmmicrobioom schraler wordt: vergeleken met natuurvolkeren hebben we in de westerse wereld 30 procent minder soorten in onze darmen. Nieuwdorp doet veel onderzoek naar faecestransplantatie, iets wat overigens al in de 4e eeuw voor Christus werd toegepast in China, waar patiënten “gele soep” van babyontlasting kregen te drinken. Hij stelt dat er veel onderzoek wordt gedaan naar het inzetten van faecestransplantatie bij ziektes, maar dat de resultaten vaak tegenvallen. En hoe zit dat met diabetes type 2? Ontlasting van een slanke donor kan de insulinegevoeligheid verbeteren bij de ontvanger. Maar het werkt maar bij 60 procent van de patiënten en het gunstige effect verdwijnt na enige tijd. Helaas: faecestransplantatie is voorlopig dus niet de quick fix.

Gepubliceerd op 9 april 2018

Door Karine Hoenderdos

Reageer op dit artikel

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.