Congres Voeding: mythes, meningen en medicijnen

‘Hoe stelliger een uitspraak over wat gezond is, hoe meer mensen geneigd zijn dit als waarheid aan te nemen.’ En dan delven we als professionals die evidence-based adviezen willen geven vaak het onderspit, volgens emeritus-hoogleraar prof. dr. Jaap Seidell. Hij sprak op het congres Voeding dat op 10 oktober in Ede werd georganiseerd. Van glucosehacken tot foodinfluencers en van sarcopenie tot invloed van voeding op medicatie. Tijdens het door BSL georganiseerde congres kwamen dit soort eigentijdse onderwerpen aan bod in een afwisseling van lezingen door experts, uitleg over praktische tools en interactieve workshops.

De overheid heeft een taak

Een van de keynote speakers was Seidell. Zijn verhaal is bij veel mensen natuurlijk al bekend, maar hij benadrukte voor de aanwezige (huis)artsen, fysiotherapeuten, mondhygiënisten, voedingsassistenten, verpleegkundigen en diëtisten nogmaals dat we als professionals tegenwicht moeten blijven bieden aan alle mythes die er rond gezond eten zijn. ‘We moeten mensen om leren gaan met de overload aan informatie die constant op ze afkomt. Mythes ontstaan vanuit eenvoud, sociale druk en emotie.’ Hierin heeft de overheid een taak volgens Seidell. Ze moet onafhankelijk onderzoek naar voeding financieren, marketingclaims beter reguleren, de voedselomgeving dringend aanpassen en daarbij gaan voor volledige transparantie. Op een vraag uit de zaal of hij op basis hiervan een stemadvies kon geven, zei hij niet op een partij te stemmen maar op een persoon. ‘Kijk waar een politicus voor staat op dit onderwerp en geef die je stem.’

Het gevaar van polyfarmacie

Prof. dr. Renger Witkamp (Wageningen University & Research) benadrukte in zijn presentatie over de relatie tussen voeding en medicatie dat polyfarmacie enorm toeneemt met de leeftijd. ‘Van alle 75-plussers is er slechts een kwart die geen medicijnen gebruikt, 36 procent gebruikt 1 tot 4 verschillende medicijnen en 23 procent gebruikt zelfs 7 of meer verschillende middelen. Die middelen kunnen niet alleen veel bijwerkingen hebben maar ook invloed op de voedingstoestand.’ Alleen al vanwege effecten in de mondholte (zoals een droge mond, tandvleesproblemen of veranderde smaak) kunnen geneesmiddelen invloed hebben op de eetlust en verzadiging, op metabole processen en bijvoorbeeld de resorptie van micronutriënten. Te vaak wordt er volgens Witkamp bij klachten nog maar een extra pilletje voorgeschreven. Hij riep de aanwezigen op alert te zijn op gastro-intestinale bijwerkingen die effect hebben op de voedingsstatus, vooral bij ouderen en ernstig zieken.

Foodinfluencers doen toch iets goed

Dr. Maarten Soeters (internist-endocrinoloog Amsterdam UMC) ging vooral in op het op sociale media populaire glucosehacken. Dit illustreert volgens hem hoe waarheden en fabels door elkaar gepresenteerd worden als waarheid. Soeters liet voorbeelden zien van populaire foodinfluencers met veel volgers. Deze influencers presenteren informatie vaak op een zeer simpele manier en maken daarbij gebruik van bangmakerij. ‘Helaas is voedingsonderzoek niet zo eenvoudig als bijvoorbeeld “suiker erin = suiker in je bloed”. Maar foodinfluencers willen hun volgers wel graag laten geloven dat het zo simpel is.’ Toch kan de informatie die ze verstrekken volgens Soeters wel waardevol zijn, want er wordt aandacht gevraagd voor gezonde voeding, en meer mensen houden zich ermee bezig. Dat is winst. Soeters: ‘Aan ons als professionals is het de taak dit te duiden, met in het achterhoofd dat gezond eten een ingewikkelde puzzel is van gedrag, cultuur, energie, behoeftes, sociaal leven en biologie.’