‘Als praktijkondersteuner kan ik meer dan alleen meten, wegen en verwijzen’

Praktijkondersteuner Els van Beek heeft onlangs “Het beste Diabetesidee 2019” van het Diabetes Fonds gewonnen met een brochure over het koolhydraatarm voedingsadvies voor laaggeletterden en anderstaligen. Ze heeft subsidie gewonnen om deze brochure te professionaliseren en gratis ter beschikking te stellen aan andere praktijkondersteuners, diëtisten en leefstijlcoaches.

Waarom heb je zelf een brochure ontwikkeld voor je patiënten?

‘Ons gezondheidscentrum in Rotterdam-Zuid wordt bezocht door wel 130 verschillende nationaliteiten. Van onze patiënten heeft 80 tot 85 procent een niet-Westerse afkomst. Veel van hen hebben grote moeite met lezen en schrijven. Voor deze doelgroep is weinig voorlichtingsmateriaal beschikbaar en wat er is, bevat vaak nog teveel tekst. Om patiënten met diabetes type 2 beter uit te leggen wat ze wel en niet kunnen eten en hoe ze de hoeveelheid koolhydraten in hun voeding kunnen verlagen, ben ik jaren geleden begonnen met het verzamelen van foto’s van voedingsmiddelen met veel en weinig koolhydraten. Later heb ik ook afbeeldingen toegevoegd van complete maaltijden zoals ontbijt, lunch en diner. Zo is het in de loop der jaren uitgegroeid tot een brochure van 24 pagina’s. De inhoud is gebaseerd op de voedingsrichtlijn bij diabetes van de Nederlandse Diabetes Federatie en de Richtlijnen goede voeding van de Gezondheidsraad. Verder ben ik geïnspireerd door het boek “Diabetes type 2? Maak jezelf beter” van internist Hanno Pijl en diëtist Karine Hoenderdos.’

Hoe ervaren je patiënten de brochure?

‘We werken er nu enkele jaren mee. We laten ze in magazinevorm drukken en hebben er inmiddels zo’n 1.000 uitgedeeld. Ik bespreek de brochure tijdens een consult en geef het ook mee naar huis. Patiënten zijn er erg enthousiast over. De afbeeldingen geven een goede aanleiding om de voeding te bespreken en ze begrijpen meteen wat wel en niet goed voor ze is. Door het voedingsadvies concreet te maken met plaatjes kunnen mensen er thuis ook direct mee aan de slag. Overigens zijn niet alleen laaggeletterden en anderstaligen blij met de brochure. Ook de paar hoogopgeleide Nederlanders die ik behandel, vinden de brochure een uitkomst. Een patiënt reageerde erop met: “Heerlijk, hoef ik niet een heel boek door te lezen.” En een collega die werkt met mensen met een verstandelijke beperking is ook al geïnteresseerd. De brochure is dus breed inzetbaar.’

Wat ga je precies doen met de gewonnen subsidie?

‘Ik laat de vormgeving van de brochure oppimpen en daarna worden er 20.000 brochures gedrukt. Die zijn naar verwachting vanaf februari 2020 tegen een kleine onkostenvergoeding te bestellen in sets van 20 of 50 stuks op de website betermetdiabetes.nl. Daar is de brochure straks ook gratis te downloaden, zodat patiënten en andere geïnteresseerden het ook zelf kunnen uitprinten.’

Is het geven van voedingsadvies bij diabetes eigenlijk niet de taak van een diëtist?

‘Ik denk dat we elkaar juist goed kunnen aanvullen. Als praktijkondersteuner kan ik meer dan alleen meten, wegen en verwijzen. Ik zie patiënten vaak 4 keer per jaar en kan dan algemene adviezen geven over voeding en leefstijl. Dat is een mooie voorzet voor het individuele advies van de diëtist. Die kan veel meer de diepte in gaan en de voeding van patiënten precies berekenen en daar persoonlijke adviezen op afstemmen. Omdat ik als praktijkondersteuner de patiënt vaker terugzie, kan ik ook regelmatig terugkomen op wat de diëtist heeft gezegd. In het ideale geval sluiten de adviezen van praktijkondersteuner en diëtist zo op elkaar aan.’

Heb jij zo’n ideale samenwerking in jouw gezondheidscentrum?

‘Ja, ik werk nauw samen met de diëtist in onze praktijk. We bespreken regelmatig samen patiënten en stemmen onze adviezen op elkaar af. Zo zorgen we dat we op één lijn zitten met onze voedingsadviezen. We geven zelfs samen kookworkshops over koolhydraatarm eten en cursussen over leefstijl voor patiënten met diabetes of overgewicht. Ik heb gemerkt dat dit een vrij unieke situatie is. Vaak werken praktijkondersteuners en diëtisten toch ieder op een eigen eilandje. Veel praktijkondersteuners sturen nieuwe diabetespatiënten – hup – meteen door naar een diëtist, zonder zelf al een voorzet te geven. En dat is een gemiste kans, want juist op het gebied van leefstijl kun je goed samenwerken.’