Aanpak van overgangsklachten door de diëtist

Inge Hendriks deed als afstudeeropdracht bij de Haagse Hogeschool onderzoek naar een eenduidige en evidence-based aanpak voor overgangsklachten door de diëtist. Ze volgde de deeltijdopleiding “Voeding en diëtetiek” naast haar werk als voedingsdeskundige bij Flinndal. In deze rubriek “De Praktijk” vertelt ze meer over haar onderzoek, waarop ze binnenkort afstudeert.

Dieetbehandelingsrichtlijn ontbreekt

Het idee voor dit onderwerp is ontstaan toen ik tijdens een middagje boodschappen doen in twee verschillende winkels vrouwelijke medewerkers voor me had, die zich excuseerden voor hun opvliegers. Ik nam me meteen voor om de dieetbehandelingsrichtlijn voor deze doelgroep erbij te zoeken (een slimme meid is tenslotte op haar toekomst voorbereid…). Deze richtlijn bleek niet te bestaan. Dat vormde voor mij de aanleiding om onderzoek te doen naar de ervaringen vanuit de beroepsgroep met het geven van voedings- en leefstijladvies aan vrouwen in de overgang. Daarnaast heb ik ook een literatuuronderzoek gedaan naar wetenschappelijk onderbouwde effecten van nutriënten op overgangsklachten en heb ik vrouwen in de overgang gevraagd wat zij zelf doen om overgangsklachten te verminderen.

Belangrijke doelgroep voor de diëtist

In Nederland zijn 1,6 miljoen vrouwen in de overgang. Zo’n 80 procent van hen ervaart klachten en soms hebben die ernstige impact op het dagelijks leven. Ook op de langere termijn kan de overgang gezondheidsrisico’s met zich meebrengen, zoals het ontstaan van osteoporose en het metabool syndroom. De meeste vrouwen komen tussen het 45e en 55e levensjaar in de overgang. Hoewel overgangsklachten vaak niet de aanleiding zijn voor een doorverwijzing of zelf geïnitieerd bezoek aan de diëtist, vormen vrouwen in deze leeftijdscategorie een grote doelgroep.

Geen evidence-based informatie beschikbaar

De belangrijkste resultaten van het onderzoek onder diëtisten: 39 procent van de 59 deelnemende diëtisten vraagt bij de intake structureel na of cliëntes in de leeftijdscategorie van 45-60 jaar in de overgang zijn. Van de totale onderzoeksgroep geeft 47 procent specifiek voedings- en leefstijladvies om overgangsklachten tegen te gaan. Dat advies is overigens niet eenduidig; er zijn verschillen zichtbaar in zowel aanbevolen hoeveelheid als in gedetailleerdheid van het gegeven advies wat betreft macro- en micronutriënten, vochtinname, specifieke voedingsmiddelen en leefstijl. Waarschijnlijk ligt de oorzaak hiervan in het feit dat ruim driekwart van de diëtisten aangeeft zich niet op evidence-based bronnen te kunnen baseren.

De doelgroep is geïnteresseerd

Aan het onderzoek namen ook 159 vrouwen in de overgang deel. Meer dan de helft van hen zou openstaan voor advies van gezondheidsprofessionals op het gebied van voeding en leefstijl. Van de vrouwen doet 64 procent zelf aanpassingen in voeding; met name door minder te snoepen en minder suiker te gebruiken, gezonder te eten en minder koolhydraten te consumeren. Meer dan de helft doet ook aanpassingen in de leefstijl; met name door meer te bewegen.

Overgang structureel gaan navragen

Uit het literatuuronderzoek blijkt dat diverse interventies op het gebied van voeding en leefstijl tot een vermindering van de klachten kunnen leiden. Een adequaat advies van de diëtist kan de effectiviteit van de behandeling verhogen en draagt bij aan de mate van professioneel handelen. Daartoe is het allereerst noodzakelijk dat diëtisten meer aandacht krijgen voor de overgang binnen de doelgroep vrouwen tussen de 40 en 65 jaar. Dit kan bereikt worden door hier structureel navraag naar doen tijdens het diëtistisch onderzoek en vervolgens goed te registreren. Bijvoorbeeld door een extra opmerkingenveld in het cliëntdossier waarin moet worden vermeld of een cliënt in de overgang is en zo ja, welke klachten zij daar eventueel van ervaart. Uit het onderzoek blijkt ook dat sommige huisartsen cliënten met overgangsklachten doorverwijzen naar de diëtist. Daarom is het van belang om in gesprek te gaan met de huisartsen in de buurt en hen te informeren over de rol die de diëtist hierbij kan spelen.

Nieuwe richtlijn?

Dieetbehandelingsrichtlijnen zijn bedoeld om het handelen van de diëtist te ondersteunen, zo valt te lezen op de homepage van de site Dieetbehandelingsrichtlijnen. Een richtlijn specifiek gericht op het tegengaan van overgangsklachten is wenselijk in mijn optiek. Meer dan driekwart van de ondervraagde diëtisten voelt zich momenteel niet zeker in hun vermogen om vrouwen met overgangsklachten goed te kunnen begeleiden en nagenoeg alle diëtisten hebben interesse in een dieetbehandelingsrichtlijn gericht op deze doelgroep. Daarnaast staat het merendeel van de vrouwen in de overgang positief tegenover deskundig advies hierover van een gezondheidsprofessional. Het probleem is duidelijk, de behoefte is duidelijk, dus… waar wachten we nog op? Ik doe bij deze een oproep aan geïnteresseerde diëtisten om mij te helpen die richtlijn vorm te gaan geven!